Distribütörlük Sözleşmeleri

Distribütörlük ilişkisi, üretim yapan ve dış pazarlara açılmak isteyen firmalar için uluslararası ticarette sıkça tercih edilen bir yöntemdir. Bu ilişki, üreticinin ürünlerini belirli bir coğrafi bölgede pazarlamak ve satmak üzere bir distribütörle iş birliği yapmasını içerir. Distribütörlük sözleşmeleri, tarafların hak ve yükümlülüklerini düzenleyen ve olası anlaşmazlık durumlarında tarafların haklarını koruyan önemli bir belgedir.

Distribütörlük sözleşmeleri, mal alım satım sözleşmeleri ile birçok ortak noktaya sahip olsa da, distribütörlük ilişkisi daha karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu nedenle, distribütörlük sözleşmelerinde tarafların hak ve yükümlülüklerinin açıkça tanımlanması büyük önem taşır. Özellikle:

• Yerel hukuk düzenlemeleri: Bazı ülkelerde distribütörlük ilişkisi ile ilgili düzenlemeler ya hiç tanımlanmamış ya da ülkeler arasında farklılık göstermektedir.
• Anlaşmazlık durumları: Sözleşmede tarafların hak ve yükümlülüklerinin net bir şekilde belirlenmesi, anlaşmazlık durumlarında haklılığın ispatı açısından kritik öneme sahiptir.

Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) tarafından yayımlanan distribütörlük sözleşmesi örnekleri, taraflara birörnek bir çerçeve sunar. Bu sözleşmeler, distribütörlerin hem malları üreticiden satın alarak belirli bir coğrafi bölgede satan hem de dağıtımı organize eden ithalatçılar olarak hareket ettiği durumlar için düzenlenmiştir.

ICC distribütörlük sözleşmesi örneklerinde, mal alım satım sözleşmelerinde yer alan bilgilere ek olarak aşağıdaki unsurların da yer alması önerilmektedir:

Distribütörün Faaliyet Bölgesi ve Kapsam Sınırları:

• Distribütörün faaliyet göstereceği coğrafi bölge açıkça tanımlanmalıdır.
• Bölgenin sınırları ve distribütörün yetki alanı net bir şekilde belirtilmelidir.

İyi Niyet Kuralları:

• Tarafların sözleşme süresince iyi niyetle hareket edeceği taahhüt edilmelidir.

Üreticinin Hak ve Menfaatlerinin Korunması:

• Distribütör, satışlarını üreticinin politikalarına uygun olarak yapacağını ve üreticinin hak ve menfaatlerini koruyacağını taahhüt etmelidir.

Rekabet Yasağı:

• Distribütörün, üreticinin izni olmadan sözleşme konusu ürünlerle rekabet edebilecek başka bir ürünün üretim, pazarlama veya satışını yapıp yapamayacağı belirtilmelidir.

Satışları Artırma Yükümlülükleri:

• Distribütörün satışları artırmak için alacağı yükümlülükler (örneğin, pazar araştırmaları, müşteri ilişkileri) tanımlanmalıdır.

Reklam, Tanıtım ve Promosyon Faaliyetleri:

• Distribütörün reklam, tanıtım ve promosyon faaliyetleri ile ilgili sorumlulukları belirtilmelidir.
• Bu faaliyetlerin maliyetinin kimin tarafından karşılanacağı netleştirilmelidir.

Satış Fiyatları:

• Satış fiyatlarının belirlenmesinde hangi parametrelerin geçerli olacağı açıklanmalıdır.
• Distribütörün fiyat politikası üreticinin kontrolünde mi olacak, yoksa distribütör fiyatları serbestçe belirleyebilecek mi?

Satış Hedefleri ve Minimum Satış Tutarları:

• Distribütörün yıllık satış hedefleri ve minimum satış tutarları sözleşmede yer almalıdır.
• Hedeflerin karşılanamaması durumunda uygulanacak yaptırımlar belirtilmelidir.

Alt Bayilikler:

• Distribütörün, üreticinin izni olmadan alt bayiler atayıp atayamayacağı belirtilmelidir.

Raporlama Yükümlülükleri:

• Distribütörün, satış performansı ve pazar durumu ile ilgili düzenli raporlar sunma yükümlülüğü tanımlanmalıdır.

Bölgesel Tekel Hakkı:

• Üreticinin, distribütörün faaliyet gösterdiği bölgede başka distribütörlükler verip veremeyeceği açıklığa kavuşturulmalıdır.

Üretici Açısından:

• Ürünlerin belirli bir bölgede etkin bir şekilde pazarlanması ve satılması sağlanır.
• Yerel pazar bilgisine sahip bir distribütörle çalışmak, üreticinin pazara giriş maliyetlerini düşürür.
• Distribütör, üreticinin risklerini paylaşır ve stok maliyetlerini üstlenir.

Distribütör Açısından:

• Belirli bir bölgede münhasır satış hakkı elde edebilir.
• Üreticinin desteğiyle pazar payını artırabilir.
• Üreticinin marka bilinirliğinden faydalanarak müşteri güveni kazanabilir.

Hukuki Uyum:

• Sözleşme, tarafların faaliyet gösterdiği ülkelerin yerel hukuk düzenlemelerine uygun olmalıdır.
• Distribütörlük ilişkisi, bazı ülkelerde işçi-işveren ilişkisi olarak değerlendirilebileceğinden, bu durumun önüne geçmek için sözleşme dikkatle hazırlanmalıdır.

Fesih Şartları:

• Sözleşmenin hangi durumlarda feshedilebileceği ve fesih sürecinde tarafların hak ve yükümlülükleri açıkça belirtilmelidir.

Uyuşmazlık Çözümü:

• Anlaşmazlık durumunda hangi hukuk sisteminin geçerli olacağı ve uyuşmazlıkların nasıl çözüleceği (örneğin, tahkim veya mahkeme) sözleşmede yer almalıdır.

Gizlilik ve Rekabet Yasağı:

• Distribütörün, üreticiye ait ticari sırları koruma yükümlülüğü ve rekabet yasağı açıkça belirtilmelidir.

Performans Değerlendirme:

• Distribütörün performansının nasıl değerlendirileceği ve hedeflerin karşılanamaması durumunda uygulanacak yaptırımlar tanımlanmalıdır.