Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Documents)

Diğer taraftan Mal Mukabili Ödeme şekli ithalatçı açısından değerlendirildiğinde riski en düşük ödeme şekli iken, ihracatçı açısından en riskli ödeme şeklidir.

Vesaik Mukabili Ödeme şeklinde ise riskin ağırlığı taraflara göre biraz daha dengelenir. Yine de aynı anda her iki taraf için de olası tüm riskler bütün olarak düşünüldüğünde, özellikle ihracatçı açısından tam olarak güvence sağlamaz.

Vesaik Mukabili Ödeme şekli taraflar açısından risklerin dağılımı göz önünde bulundurulduğunda; ithalatçı açısından Peşin Ödeme şekline kıyasla ve İhracatçı açısından Mal Mukabili Ödeme şekline kıyasla ithalatçı ve ihracatçı açısından daha dengeli bir risk dağılımı sunar.

riskleri Vesaik Mukabili Ödeme şeklinde her iki taraf için biraz daha bertaraf edilmiş olur.

Bu ödeme şeklinde bankalar; alıcı ile satıcı arasında güven unsuru olarak hareket ederlerken, vesaik bedelinin tahsilinin sağlanmasına aracılık ederler.

İhracatçı; malların yüklemesini gerçekleştirdikten sonra yükleme belgelerini bankasına ibraz eder. Yükleme belgeleriyle birlikte, vesaikin hangi şartlarla ithalatçıya teslim edileceği ve vesaikin hangi bankaya tahsile gönderileceği bilgilerini içeren bir talimatı da bankasına verir.

İhracatçının bankası (gönderi bankası); vesaikin hangi şartlarla ithalatçıya teslim edileceğini içeren bir talimat ekinde vesaiki ithalatçının bankasına gönderir. İhracatçının bankasının vesaik ekinde ithalatçının bankasına hitaben hazırladığı bu talimat Römiz Mektubu olarak adlandırılır.

İthalatçının bankası (tahsil bankası); vesaik asıllarını aldıktan sonra ithalatçıyı bilgilendirir ve ihracatçının bankası tarafından gönderilen talimatta yer alan ödeme / teslim şartlarının yerine gelmesini sağlayarak vesaiki ithalatçıya teslim eder.

İthalatçı; ödeme / teslim şartlarını yerine getirerek vesaik asıllarını bankasından teslim alır ve malları gümrükten çeker.

İhracatçı firma; malların yüklemesini gerçekleştirdikten sonra yükleme belgelerini bankasına teslim eder ve vesaik bedelinin ödenmesi karşılığında ithalatçı firmaya teslim edilmek üzere ithalatçının bankasına gönderilmesi için bankasına talimatını verir.

Vesaiki alan ithalatçının bankası; ithalatçıyı bilgilendirir ve bedeli ödenmeden vesaiki ithalatçı firmaya teslim etmez.

İthalatçı firma vesaik bedelini ödeyerek vesaik asıllarını teslim alır ve gümrük işlemlerini tamamlayarak malın mülkiyetine sahip olur.

Vadeli bir satış söz konusu ise yükleme belgelerinin yanında bir poliçe olur.

İhracatçı firma yükleme vesaikleri ile birlikte borçlunun kabul etmesi için hazırladığı poliçeyi de bankasına teslim eder.

İhracatçının bankası vesaiki poliçenin kabulü karşılığında teslim şartı ile ithalatçının bankasına tahsil edilmek üzere gönderir.

İthalatçının bankası, poliçe ithalatçı tarafından kabul edilmeden vesaik asıllarını ithalatçı firmaya teslim etmez. Poliçe kabulünden sonra ithalatçı firma vesaik asıllarını teslim alır ve malları gümrükten çeker. Poliçe vadesi geldiğinde ise ödemeyi gerçekleştirir.

İthalatçının poliçenin vade tarihinde ödeme yapmaması durumunda, ihracatçı satış sözleşmesi şartlarına ek olarak poliçe üzerinden kanuni yollara başvurarak mal bedelini tahsil etmeye çalışabilir ancak bu yol masraflı ve uzun bir süreç olabilmektedir.

Bazı durumlarda ihracatçı firma vadeli satış söz konusu olsa dahi poliçe düzenlemez ve ithalatçının düzenleyeceği senet (promissory note) karşılığında vesaik asıllarının teslim edilmesi yönünde talimat verebilir. Bu durumda promissory note’un hangi tutar ve vadeyi içereceğini de talimatında bildirir. İhracatçının bankası ithalatçının bankasına vesaik asıllarını gönderirken promissory note düzenlenmesi karşılığında teslim şartını da talimatında bildirir.

İhracatçı firma ithalatçı firmaya tam olarak güvenmiyorsa poliçeye ithalatçının bankasının ödeme garantisi (aval) vermesini talep edebilir.

Poliçenin vadesinde ithalatçı tarafından ödenmemesi durumunda aval veren banka vade günü ödemeyi gerçekleştirmek zorundadır.

Uluslararası uygulamada vesaik mukabili işlemler; ICC tarafından yayınlanan Uniform Rules for Collections (URC) - URC 522 sayılı broşürdeki kurallar kapsamında işleme alınır.

Herhangi bir anlaşmazlık durumunda sorunun uluslararası platformda çözülebilmesi için dayanılması gereken belge URC 522 sayılı broşür ve alıcı ve satıcı arasında imzalanan satış sözleşmesi olacaktır.

Tarafların dikkat etmesi gerektiği husus; URC 522 kurallarının söz konusu işleme uygulanabilmesi için, bir belge tahsilatının ele alınmasıyla ilgili tüm talimatlarda URC 522'ye tabi olduğunun belirtilmesi gerektiğidir. Eğer bir tahsilat talimatı URC 522'ye atıfta bulunmuyorsa, dikkatli olunması ve bir anlaşmazlık halinde tahsilatın hangi kurallar kapsamında işleme tabi tutulacağının netleştirilmesi gerekir.