Uluslararası Deniz Taşımacılığında Dekarbonizasyon Çalışmaları

Tarih boyunca petrol türevi yakıtlar, uluslararası deniz taşımacılığındaki toplam enerji talebinin %99'undan fazlasını karşılamıştır. Ancak, çevresel sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda bu yakıtların yerini daha temiz ve yenilenebilir enerji kaynaklarının alması gerekmektedir.

2022 yılı verilerine göre, biyoyakıtlar, küresel olarak uluslararası deniz taşımacılığı enerji talebinin yalnızca %0,5'inden daha azını karşılayabilmiştir. Bu oran, denizcilik sektöründe düşük karbonlu yakıtların kullanımının henüz başlangıç aşamasında olduğunu göstermektedir.

Net Sıfır Senaryosu'na uyum sağlamak için denizcilik sektöründe biyoyakıtlar, metanol, hidrojen, amonyak ve elektrik gibi düşük ve sıfır emisyonlu alternatif yakıtların kullanımının hızla artması gerekmektedir. Bu dönüşüm, deniz taşımacılığının karbon ayak izini azaltmak ve çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için kritik bir öneme sahiptir.

2022 yılında uluslararası deniz taşımacılığı, küresel enerji kaynaklı CO2 emisyonlarının yaklaşık %2'sini oluşturmuştur. Bu oran, denizcilik sektörünün karbon ayak izini azaltma gerekliliğini açıkça ortaya koymaktadır.

Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tarafından kısa süre önce açıklanan revize edilmiş emisyon azaltma hedefleri, artık Paris Anlaşması'nda belirlenen küresel ısınmayı sınırlama hedefleriyle uyumlu hale getirilmiştir. Ancak, bu hedeflere ulaşmak için deniz taşımacılığı sektörünün 2022'den 2030'a kadar emisyonlarını yaklaşık %15 oranında azaltması gerekmektedir.

2050 yılına kadar Net Sıfır Emisyon Senaryosu ile tutarlı bir yörüngeye oturabilmek için, IMO'nun revize edilmiş stratejisinin uygulanmasına yönelik yasal olarak bağlayıcı tedbirlerin hayata geçirilmesi kritik bir öneme sahiptir.

Okyanus gemileri için düşük ve sıfır emisyonlu yakıtların ve teknolojilerin benimsenmesi, denizcilik sektörünün sürdürülebilir bir geleceğe ulaşması için kritik bir adımdır. Bu dönüşümün sağlanabilmesi için üç temel unsur öne çıkmaktadır:

• Teknolojik İnovasyon: Alternatif yakıtların üretimi, depolanması ve kullanımı için yenilikçi teknolojilerin geliştirilmesi.
• Destekleyici Politikalar: Hükümetler ve uluslararası kuruluşlar tarafından teşvik edici düzenlemeler ve finansal destek mekanizmalarının oluşturulması.
• Değer Zinciri Boyunca İşbirliği: Yakıt üreticileri, gemi sahipleri, liman işletmecileri ve diğer paydaşlar arasında güçlü bir iş birliği.

Bu unsurların bir araya gelmesi, denizcilik sektörünün karbon emisyonlarını azaltarak Net Sıfır Emisyon hedeflerine ulaşmasını hızlandıracaktır.

Denizcilik sektörünün karbonsuzlaştırılması yolunda kayda değer ilerleme kaydeden ülkeler ve bölgeler, düşük ve sıfır emisyonlu yakıtların benimsenmesi ve emisyon azaltma hedefleri doğrultusunda önemli adımlar atmaktadır. İşte bu alanda öne çıkan ülkeler ve bölgeler:

Avrupa Birliği (AB)

2023 yılında Avrupa Birliği, deniz taşımacılığından kaynaklanan emisyonları azaltmaya yönelik çok yönlü stratejilerinin bir parçası olarak iki önemli anlaşma imzalamıştır:

• AB Emisyon Ticaret Sistemi (ETS): Deniz taşımacılığını kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
• FuelEU Denizcilik Girişimi: Denizcilik sektöründe daha temiz yakıtların kullanımını teşvik etmeyi amaçlamaktadır.

Bu adımlar, AB'nin denizcilik sektöründeki karbon emisyonlarını azaltma hedeflerine ulaşmasında önemli bir rol oynamaktadır.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD)

2022 yılında çıkarılan bir yasa, denizcilik sektöründe emisyonların azaltılmasına yönelik önemli teşvikler sunmaktadır:

• Liman emisyonlarının azaltılması için elektrifikasyon projelerine doğrudan destek.
• Temiz hidrojen vergi teşvikleri, yeşil amonyak tedarik zincirinin oluşturulmasına büyük katkı sağlamaktadır.

Bu teşvikler, ABD'nin denizcilik sektöründe sürdürülebilir enerjiye geçişini hızlandırmaktadır.

Norveç

Norveç, 2022'deki COP27'de ABD ile birlikte başlatılan Yeşil Gemicilik Mücadelesi kapsamında, gemicilikten kaynaklanan emisyonları 2030 yılına kadar (2005 seviyelerine kıyasla) %50 oranında azaltmayı taahhüt etmiştir.

Bu hedef, Norveç'te 700 düşük emisyonlu ve 400 sıfır emisyonlu gemi anlamına gelmektedir.

Norveç, denizcilik sektöründe düşük karbonlu ve sıfır emisyonlu gemilerin yaygınlaşmasında öncü bir rol oynamaktadır.

Japonya, Çin ve Güney Kore

Bu ülkeler, denizcilik sektöründe amonyak yakıtlı gemiler ve altyapı geliştirme konusunda liderlik yapmaktadır:

• Amonyağa hazır gemilerin tasarımı ve inşası.
• Yakıt ikmali protokolleri ve altyapı geliştirme çalışmaları.

Bu ülkeler, denizcilik sektöründe amonyak gibi alternatif yakıtların kullanımını yaygınlaştırarak karbonsuzlaştırma hedeflerine katkıda bulunmaktadır.

• Düşük emisyonlu yakıt üretimi: Alternatif yakıtların sürdürülebilir ve ekonomik olarak üretimi.
• Limanlara nakliye ve yakıt ikmal altyapısı: Yakıtların güvenli ve verimli bir şekilde taşınması ve depolanması.
• Gemi teknolojileri: Depolama tankları, yakıt dağıtım sistemleri, motorlar ve emisyon son işlem teknolojilerinin geliştirilmesi.
• Yakıt ikmal protokolleri: Yeni yakıt türleri için standartların ve güvenlik prosedürlerinin oluşturulması.

• Gemi modellerinin optimize edilmesi: Yeni gemilerin sıfır emisyon teknolojilerine uyumlu şekilde tasarlanması.
• Sıfır emisyon teknolojilerinin benimsenmesi: Mevcut gemilerin modernize edilmesi ve yeni teknolojilerin hızla entegre edilmesi.

Metanol yakıtlı filolar, önümüzdeki dönemde artış eğilimi göstermektedir. Yeni gemi siparişleri, denizcilik sektöründe alternatif yakıtlara doğru güçlü bir yönelim sergilemektedir. Bu eğilim, düşük emisyonlu yakıtların benimsenmesi ve deniz taşımacılığının karbonsuzlaştırılması hedefleri doğrultusunda hız kazanmaktadır.

Metanol Yakıtlı Gemi Siparişleri

Dünyanın en büyük denizcilik şirketlerinden biri olan A.P. Moller-Maersk, Ekim 2022 itibariyle 2023 ve 2025 yılları arasında teslim edilmek üzere 19 adet metanol çift yakıtlı konteyner gemisi sipariş ettiğini duyurmuştur. Bu siparişler, CMA CGM, Cosco ve Cargill gibi büyük şirketlerin benzer siparişleriyle desteklenmiştir. Bu durum, metanolün denizcilik sektöründe önemli bir alternatif yakıt olarak öne çıktığını göstermektedir.

Clarksons Research Verileri

Clarksons Research'ün 2022 yılı verilerine göre:

• 90 adet yeni gemi inşa siparişi, amonyak yakıtına hazır gemiler için verilmiştir.
• 43 adet gemi, metanol yakıtlı gemiler olarak sipariş edilmiştir.
• 3 adet gemi, hidrojen yakıtına hazır gemiler olarak sipariş edilmiştir.

Bu veriler, alternatif yakıtların denizcilik sektöründe giderek daha fazla benimsenmeye başladığını ortaya koymaktadır.

Çoklu Yakıtlı ve Alternatif Yakıta Hazır Gemiler

Düşük emisyonlu yakıtların erişilebilirliğiyle ilgili belirsizlikler nedeniyle, birçok armatör, filolarını çoklu yakıtlı gemiler (örneğin, dizel ve metanol ile çalışabilen gemiler) içerecek şekilde inşa etmeye veya yenilemeye başlamıştır.

Benzer şekilde, alternatif yakıta hazır gemiler (örneğin, amonyak kullanımına hazır gemiler), teknolojik hazırlık eksikliklerine bir çözüm sunmaktadır. Bu tür gemiler:

• Şu anda geleneksel yakıtlarla çalışmaktadır.
• Gelecekte alternatif yakıtlarla çalışabilmeleri için yalnızca az sayıda teknik değişikliğe ihtiyaç duyacak şekilde tasarlanmaktadır.

Bu yaklaşım, denizcilik sektörünün karbon emisyonlarını azaltma hedeflerine ulaşmasını hızlandırırken, yakıt altyapısındaki belirsizliklere karşı esneklik sağlamaktadır.

Alternatif yakıtlar için yakıt ikmal altyapısı, uluslararası deniz taşımacılığında sıfır emisyonlu yakıtların benimsenmesini sağlamak için kilit bir destekleyici unsur olacaktır. Denizcilik sektöründe, bunkering olarak bilinen yakıt ikmal altyapısının, alternatif yakıtların güvenli ve verimli bir şekilde kullanılabilmesi için yeniden tasarlanması ve geliştirilmesi gerekmektedir.

Hidrojen ve Amonyak Yakıt İkmal Altyapısındaki Gelişmeler

Kasım 2021'de Glasgow'da, temiz enerji çözümleri sunan Unitrove, dünyanın ilk sıvı hidrojen yakıt ikmal tesisini tanıttı. Bu tesis henüz ticaret öncesi aşamada olsa da, hidrojenin denizcilik sektöründe bir yakıt olarak kullanılmasında önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.

2021 yılında, amonyak ve amonyağa hazır yakıt ikmali tasarımlarına ilişkin birçok duyuru yapıldı. Bu duyurular arasında:

• Amonyak yakıt ikmal gemileri.
• Dünyanın ilk yüzer amonyak yakıt ikmal terminali, Aralık 2022'de bir klas kuruluşundan AiP (Approval in Principle) aldı.

Küresel Yakıt İkmal Projeleri

Küresel Denizcilik Forumu, Mayıs 2023 itibariyle:

• Hidrojen için 50'den fazla.
• Amonyak için yaklaşık 50 yakıt ikmal altyapısı pilot ve örnek projesinin bulunduğunu bildirmiştir.

Bu projeler, alternatif yakıtların küresel ölçekte benimsenmesi için önemli bir altyapı hazırlığı sağlamaktadır.

Singapur ve Avrupa'daki Önemli Gelişmeler

• Nisan 2023'te, Küresel Denizcilik Dekarbonizasyon Merkezi, Singapur limanında bir amonyak yakıt ikmali pilot uygulaması için güvenlik çalışmasını başarıyla tamamladı. Bu çalışma, 2023 sonuna kadar bir denemenin yapılmasının önünü açmıştır.
• Mart 2023'te, Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi, Alternatif Yakıt Altyapı Yönetmeliği (AFIR) üzerinde anlaşmaya vardı. Bu yönetmelik, büyük yolcu ve konteyner gemilerine hizmet veren limanlarda kıyı elektriği sağlanmasını da içermektedir. Bu adım, liman emisyonlarının azaltılmasında önemli bir rol oynayacaktır.

Kaynak: International Energy Agency