03.07.2024
Plastik Ambalaj ve Tek Kullanımlık Plastikler İçin İkame Ürünler
Günümüzde plastik ambalajlar ve tek kullanımlık plastikler endişe verici oranlarda üretilmeye, kullanılmaya ve çöpe atılmaya devam etmektedir.
Tek kullanımlık plastikler, yılda en az 190 milyon ton olduğu tahmin edilen küresel plastik atık üretiminin yaklaşık yarısını oluşturmaktadır.
Ambalaj ve tek kullanımlık plastik atıklarının imhası; üretilen olağanüstü miktardan ötürü zaten mevcut tüm atık işleme yöntemlerini zorlamaktadır ve karmaşık çok katmanlı üretimi, tüketici kullanımı ve çöpe atılması geri dönüşüm ve imha için büyük güçlüklere neden olmaktadır.
Bu durum hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler için geçerlidir. Bu sorunun çözümü için çok sayıda ülke, özellikle gelişmekte olan küçük ada devletleri belirli ambalaj ve tek kullanımlık plastiklere yasaklar uygulamaktadır.
Diğer taraftan plastik ambalaj ve tek kullanımlık plastik yerine geçebilecek mevcut veya yeni alternatifler için bazı temel sorunlar bulunmaktadır. İkame ürünler insan, hayvan veya bitki yaşamı için tehlikeli olmamalı ve çevreyi olumsuz etkileyen atık sirkülasyonunu da daha fazla artırmamalıdır.
Örneğin; alternatif gıda ambalajları ürünlerin raf ömrünü azaltmamalı ve dolayısıyla ambalajın çevresel etkisini azaltmaktan daha büyük bir çevresel etkiye sahip olabilecek gıda israfını artırmamalıdır ve gıda tüketimi üzerinde ek bir maliyeti olmamalıdır. Ayrıca biyolojik olarak parçalanabilir, kompostlanabilir ve geri dönüştürülebilir olmalı ve polimerler ve toksik katkı maddeleri ile karışımından kaçınılmalıdır.
Plastik ambalaj ve tek kullanımlık plastikler grubu, müşteri taleplerine ve tüketici davranışlarındaki artan değişime bir çözüm olarak hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde özel sektör tarafından belki de en fazla sayıda ikame ürünün geliştirildiği sektördür. Tarımsal atıklardan, deniz yosunundan ve bitki biyokütlesinden üretilen birçok yenilikçi malzeme, ambalaj ve tek kullanımlık ürün bulunmaktadır.
Örneğin NotPla®, İngiltere’de yeni ve çevre dostu ambalaj çözümleri geliştiren yenilikçi bir şirkettir ve deniz yosunu ve bitkilerden (meyve kabukları) elde edilen ve doğal yollarla yok olan bir malzeme olan "Notpla "dan ürünler üretmektedir. Notpla, kimyasal olarak değiştirilmemiş, polisakkarit bazlı bir malzemedir. Avrupa Birliği yasaları tarafından doğal, organik bir madde olarak sınıflandırılmıştır. Ürün yelpazesinde plastik olmayan sos poşetleri, borular, filmler, kağıt, gıda kapları, kağıt dönüştürücülere tedarik etmek için tamamen biyolojik olarak parçalanabilen kaplamalı karton bulunmaktadır.
Bir başka örnek de hindistan cevizinin lifli atığı olan hindistan cevizi kabuklarıdır. Günümüzde hindistan cevizinin en çok kullanılan ve değer verilen kısmı kopra adı verilen beyaz iç kısmıdır, kabuk ve kabuk kısmı ise yaygın olarak kullanılmamaktadır. Ancak ekvator çevresinde bol miktarda hindistan cevizi yetiştiren ve plastik kirliliğinin çevresel yükleriyle karşı karşıya olan gelişmekte olan ülke giderek daha fazla sürdürülebilir malzemelere yönelmektedir. Örneğin Jamaika'da bambu pipetler plastik pipetlerin yerini başarıyla almaya başlamıştır.
Kaynak: Plastic Pollution - The pressing case for natural and environmentally friendly substitutes to plastics - UNCTAD (2023)