Mal Alımı İçin StandBy Akreditifler: Avantajlar ve Riskler
Mal alımı için açılan StandBy Akreditifler (Commercial StandBy LC), ithalatçının mal veya hizmet bedelini diğer ödeme yöntemlerinden birisi ile gerçekleştirmemesi durumunda ihracatçı firmaya ödemeyi taahhüt eden akreditiflerdir.
Uygulamada ithalatçı ve ihracatçı firmalar sözleşme şartlarında akreditif dışında kalan ödeme şekillerinden birisinde anlaşırlar. Genelde bu ödeme şekli Mal Mukabili Ödeme şeklidir. İhracatçı firma yüklemesini gerçekleştirir, vesaik asıllarını doğrudan ithalatçı firmaya gönderir ve ithalatçı ile anlaştıkları vadede ödeme gerçekleşir. Bu kurguda herhangi bir nedenle ödemenin gerçekleşmemesi durumunda ise StandBy Akreditif devreye girer ve ihracatçı firma StandBy Akreditif garantisi altında ödemesini akreditifi açan bankadan tahsil eder.
Özellikle uzun soluklu bir ticari ilişki söz konusu ise ve ihracatçı tarafından aynı ithalatçıya periyodik olarak mal yüklemesi yapılıyorsa; çoğu zaman para akışı da açık hesap şeklinde gerçekleşir. Diğer taraftan ihracatçının ödenmeme riskini bertaraf etmek istediği durumlarda Commercial StandBy Akreditifler oldukça uygun bir ürün olarak devreye girebilir.
Herhangi bir akreditifte tarafların sorumlulukları ile Commercial StandBy Akreditiflerde yer alan tarafların sorumlulukları aynıdır. Her iki durumda da Amir Banka ve/veya varsa teyit bankası; akreditif ve/veya StandBy Akreditif şartlarında talep edilen belgelerin ihracatçı tarafından ibraz edilmesi ve bu ibrazın akreditif şartlarına uygun olması durumunda, yani uygun ibraz karşılığında ödemeyi gerçekleştirir.
Akreditiflerde ihracatçı firma sorumluluklarını yerine getirdiğini yani sözleşme şartlarına göre yükleme yaptığını gösteren yükleme belgelerinin asıllarını amir banka ve/veya teyit bankasına ibraz ederek ödemesini alır. Standby Akreditiflerde ise ihracatçı firma ödemesini alamadığını beyan eden bir sertifika ve genelde ödemesini alamadığı yüklemeye ait belgelerin kopyalarını ibraz ederek ödemesini alır.
İhracatçı açısından Standby Akreditifler oldukça avantajlıdır. Vesaik üzerinde rezerv bulunması riskini neredeyse bertaraf ederek bir bankanın akreditif kapsamında ödeme garantisini alır. Banka prosedürleri ile zaman kaybı yaşamaz. Çünkü Standby Akreditifler kapsamında talep edilen belgeler uygulamada genellikle ödemenin alınmadığına ilişkin basit bir Beneficiary Certificate ve kopya evraklar olduğundan, belgeler üzerinde rezerv bulunması olasılığı daha düşüktür.
İthalatçı açısından bakıldığında; belki duruma göre daha az gayri nakit limite ihtiyaç duyulacaktır. Ancak diğer taraftan Standby Akreditif kapsamında talep edilen belgeler, ihracatçının art niyetli olması durumunda suistimale açıktır. İhracatçının haksız ödeme talebiyle karşı karşıya kalabilir.
Amir bankanın ve varsa teyit bankasının ödeme yükümlülüğü ‘‘uygun ibraz’’ olması durumunda geri dönülemez ve kesindir. İhracatçının ödemesini alabilmesi için tek şart uygun ibrazda bulunmasıdır. Amir banka her iki durumda da tek taraflı olarak akreditif ve/veya StandBy Akreditif iptal edemez. Akreditifler ve StandBy Akreditifler kapsamında talep edilen belgelerin içerikleri birbirinden farklıdır ve her ikisi arasındaki en temel ayrım bu noktada ortaya çıkar.
Akreditiflerde; istisnai durumlar olsa da genel olarak malın mülkiyetini gösteren ve ithalatçının malları gümrükten çekebilmek için ihtiyaç duyacağı yükleme belgelerinin orijinalleri talep edilir. (Fatura aslı, taşıma belgesi aslı ve diğer gerekli belgelerin asılları…). Yani uygun ibrazın temelini orijinal yükleme belgeleri oluşturur.
Commercial StandBy Akreditiflerde ise ihracatçıdan ödemesini alamadığına dair bir beyan aslı ve genelde de söz konusu ticarete ilişkin fatura ve taşıma belgesi kopyası/fotokopisi talep edilir. Yani uygun ibrazın temelini orijinal bir müşteri beyanı ve yükleme belgelerinin kopyaları oluşturur. Orijinal yükleme belgeleri çoktan kullanılmış ve mallar gümrükten çekilmiştir.