Temiz Enerji Ekonomisinin Yükselişi: Üretim ve Ticaretin Kritik Rolü

Uluslararası ticaret, temiz enerji ekonomisinin büyümesinde kritik bir rol oynamaktadır. 2023'te küresel mal ticareti yaklaşık 24 trilyon ABD doları değerine ulaşmıştır.

Bu ticaretin:

• %10'u fosil yakıtlardan,
• %20'si çelik, alüminyum ve amonyak gibi dökme malzemelerden oluşmaktadır.

Temiz enerji teknolojisi ticareti ise bu toplamın yalnızca %1'ini oluştursa da hızla büyümektedir.

• 2023'te temiz enerji teknolojilerinin ticaret değeri yaklaşık 200 milyar ABD dolarıdır.
• Elektrikli araç ticareti, bu değerin en büyük payını almış ve 2020'den bu yana iki katına çıkmıştır.
• Güneş PV, değer açısından ikinci sırada yer almaktadır.

Mevcut politika düzenlemeleri altında, temiz teknoloji ticaretinin 2035 yılına kadar 575 milyar ABD dolarına ulaşması beklenmektedir. Bu, günümüzde küresel doğal gaz ticaretinin değerinden %50 daha fazladır.

Temiz enerji teknolojilerine yönelik artan talep, üretim yatırımlarında büyük bir artışa yol açmıştır.

• 2023'te temiz teknoloji üretimine yönelik küresel yatırım, %50 artarak 235 milyar ABD dolarına ulaşmıştır.
• Bu yatırımların %80'i güneş PV ve batarya üretimine gitmiştir.
• Elektrikli araç üretim tesisleri ise %15'lik bir pay almıştır.

Maliyet rekabetçiliği, temiz enerji teknolojilerinin üretim yatırımlarını yönlendiren önemli bir faktördür. Ancak, tek belirleyici unsur değildir.

• Çin, temiz enerji teknolojilerinin üretimi için en düşük maliyetli konumdur.
• ABD'de güneş PV modülleri, rüzgar türbinleri ve batarya teknolojileri üretmek, Çin'e kıyasla %40 daha pahalıdır.
• Avrupa Birliği'nde bu oran %45'e, Hindistan'da ise %25'e kadar çıkmaktadır.

Çin'in temiz teknoloji üretimindeki büyük rolü, daha büyük ölçek ekonomileri, geniş iç pazar ve entegre tedarik zincirleri gibi avantajlardan kaynaklanmaktadır.

Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) yaptığı bir ankete göre, maliyetlerin yanı sıra yatırım kararlarını etkileyen diğer faktörler şunlardır:

• Politika destekleri,
• Pazarlara erişim,
• Sanayi tabanındaki beceriler ve bilgi birikimi,
• Altyapı

Enerjiyle ilgili ticaretin temiz teknolojilere kayması, enerji sektöründe uzun vadeli ticaret hacimlerini değiştirmektedir.

• Fosil yakıtlar, sürekli enerji ticareti akışları sağlarken, temiz teknoloji ticareti uzun ömürlü enerji üretim ve dönüşüm ekipmanlarının birikimini sağlar.
• Örneğin, güneş PV modülleriyle dolu bir konteyner gemisi, 50 LNG tankerindeki doğal gazdan veya 100 büyük gemideki kömürden üretilen elektriğe eşdeğer kapasite sağlayabilir.

Bu değişim, enerji dayanıklılığı üzerinde olumlu etkiler yaratmaktadır.

Mevcut politika düzenlemelerine göre, Avrupa Birliği'nin fosil yakıtlar ve temiz enerji teknolojilerindeki net ithalatı 2035'te yaklaşık 400 milyar ABD dolarına ulaşacaktır. Ancak, ithalat faturası içinde temiz enerji teknolojilerinin payı artmaktadır:

• 2023'te %10'dan az olan temiz enerji teknolojilerinin payı, 2035'te %35'e yükselecektir.
• Bu durum, fosil yakıt ithalatına olan bağımlılığı azaltarak enerji dayanıklılığını artıracaktır.

Temiz enerji teknolojileri, küresel ekonomide büyüyen bir güç olarak fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltmakta ve sürdürülebilir bir enerji geleceği inşa etmektedir.

2035 yılına kadar temiz enerji teknolojilerinin küresel pazar büyüklüğünün 2 trilyon ABD dolarını aşması beklenmektedir.

Temiz teknoloji ticareti, enerji dayanıklılığını artırarak küresel enerji sisteminde köklü değişikliklere yol açmaktadır.

Hükümetlerin ve endüstrinin, temiz enerji üretimi ve ticaretine yönelik yatırımları artırması, bu dönüşümün hızlanmasını sağlayacaktır. Temiz enerji ekonomisi, yalnızca çevresel faydalar sağlamakla kalmaz, aynı zamanda ekonomik büyüme ve enerji güvenliği için de yeni fırsatlar sunar.

Kaynak: Energy Technology Perspectives 2024 - IAE