Sektörlere Göre Tarifeler: Tarım, İmalat ve Ham Maddeler

• Gelişmekte olan ülkelerden yapılan tarımsal ihracatlar, En Çok Kayrılan Ülke (MFN) muamelesi kapsamında ortalama %20'ye yakın yüksek ithalat vergileriyle karşı karşıya kalmaktadır.

• Afrika, Güney Asya ve Doğu Asya ülkeleri, tarımda nispeten yüksek tarifeler uygulama eğilimindedir. Buna karşın, Latin Amerika ülkelerinde bu tür tarifeler ortalama olarak çok daha düşüktür.

• Gelişmiş ülkelerde ortalama tarifeler nispeten düşüktür ve genellikle üretmedikleri ham ürünlere sıfır tarife uygulanır. Ancak, bu ülkelerde %100'ü aşan tarifelerle en yüksek tarife zirvelerinden bazıları da bulunmaktadır.

Hassas Tarım Ürünleri

Süt ürünleri, et ve şeker gibi hassas tarım ürünleri, özellikle Güney Asya, Afrika ve gelişmiş ülkelerde %15'i aşan tarife zirveleriyle karşılaşmaktadır.

Sektörel Tarife Oranları

• Sebze ürünleri için ortalama %8,
• Gıda ürünleri için ise %4 civarındadır.

İşlenmiş tarım ürünleri, ham tarım ürünlerine kıyasla daha yüksek tarifelerle karşılaşmaktadır. Bu durum, "tarife artışı" olarak bilinir ve gelişmekte olan ülkelerde katma değer yaratımını caydırmaktadır.

İmalat ürünleri, ürün kategorisine ve tarifeleri uygulayan bölgeye bağlı olarak değişen tarife yapılarıyla karşılaşmaktadır. 2012 ve 2023 yılları arasında, ticaretin serbestleştirilmesi çabaları sayesinde imalat tarifeleri yaklaşık 1 puan azalmıştır.

Bölgesel Farklılıklar

• Güney Asya ve Afrika bölgelerinde imalat tarifeleri yüksek kalmaya devam etmektedir (ortalama yaklaşık %8).
• Diğer gelişmekte olan ülkelerde bu engeller daha düşüktür (ortalama %5'in altında).
• Gelişmiş ülkelerde imalat tarifeleri en düşük seviyededir ve ortalama %2 civarındadır.

Yüksek Tarife Uygulanan Sektörler

Tekstil ve hazır giyim, en yüksek tarife oranlarına tabi sektörler arasında yer almaktadır. Bu sektörlerde ithalat vergileri ortalama %6'ya yakındır ve bu durum, gelişmekte olan ülkelerin bu endüstrilerdeki rekabetçiliğini sınırlamaktadır.

Ticaret Kısıtlamaları

Büyük ekonomiler arasında uygulanan misilleme tarifeleri (örneğin, ABD ve Çin arasında), ofis makineleri gibi ürünlerde artan ticaret kısıtlamalarına yol açmıştır.

Ham maddeler (yakıtlar ve metal cevherleri dahil olmak üzere), tüm sektörler arasında genellikle en düşük tarife oranlarına tabidir. Bu durum, ham maddelerin sanayi üretiminde ve küresel tedarik zincirlerinde oynadığı hayati rolü yansıtmaktadır. İmalat sektörünün küresel rekabetçiliği, bu girdilerin sürekli ve maliyet açısından uygun bir şekilde temin edilmesine bağlıdır.

Tercihli Düzenlemelerin Etkisi

Tarım ve imalat sektörlerinden farklı olarak, Bölgesel Ticaret Anlaşmaları (RTAs) veya Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP) gibi tercihli tarife düzenlemeleri, ham madde ticareti üzerinde sınırlı bir etkiye sahiptir. Bunun nedeni, ham maddelerin zaten düşük tarife yapısına sahip olmasıdır.

Ticaretin serbestleştirilmesi birçok durumda tarifeleri azaltmış olsa da:

• Tarım sektörü hâlâ yüksek düzeyde korunmaktadır.
• İmalat sektörü, özellikle tekstil ve hazır giyim gibi kilit endüstrilerde ticaret engelleriyle karşılaşmaya devam etmektedir.
• Ham maddeler ise genellikle düşük tarifelerden faydalanmaktadır.

Politika yapıcılar, sürdürülebilir ekonomik büyüme ve kalkınmayı teşvik etmek için ticaret politikalarını tasarlarken bu sektörel farklılıkları dikkate almalıdır.