Öncü Teknolojiler: Yapay Zekâ, IoT ve Geleceğin Ekonomisi
Öncü teknolojiler; yapay zekâdan yeşil hidrojene ve gen düzenlemeye kadar uzanan, gelişmiş ve yükselen nitelikteki teknolojilerdir. Bu teknolojiler, yüksek düzeyde dönüştürücü potansiyele sahip olmalarının yanı sıra ekonomik kalkınma, sürdürülebilirlik ve yönetişim alanlarında yeni fırsatlar sunmaktadır.
Karmaşık problemlerin çözümüne katkı sağlamaları, zaman alıcı süreçlerin daha verimli bir şekilde yürütülmesine imkân tanımaları ve ölçeklenebilirlik ile hızlı yayılma potansiyeli taşımaları açısından önem arz etmektedirler. Bu yönleriyle, yirmi birinci yüzyılın karşı karşıya olduğu küresel sorunlara yönelik çözümlerin geliştirilmesi ve uygulanmasında öncü teknolojiler kilit bir rol oynamaktadır.
Teknoloji Devlerinin Pazar Hakimiyeti
Öncü teknolojiler alanındaki en büyük sağlayıcılar, artık dünya çapında piyasa değeri açısından en büyük şirketler arasında yer almaktadır. Apple, Nvidia ve Microsoft, her biri 3 trilyon doların üzerinde piyasa değeri ile, Afrika kıtasının gayri safi yurt içi hasılasına (GSYİH) veya Birleşik Krallık'ın (İngiltere ve Kuzey İrlanda) GSYİH'sına yakın bir değere sahiptir.
Bu şirketlerin hemen ardından Alphabet (Google) ve Amazon gelmekte, her birinin piyasa değeri 2 trilyon doların üzerinde, bu da Kanada'nın GSYİH'sından daha büyüktür. 2024 yılı itibarıyla, ABD merkezli ilk beş şirket teknoloji alanında oldukça güçlü bir pazar hakimiyetine sahiptir.
Ayrıca, chip üreticisi Nvidia, Broadcom ve TSMC gibi şirketler, dünyanın en büyük 10 halka açık şirketi arasında yer almaktadır ve bu şirketlerin çoğu öncü teknolojilere odaklanmakta ve yapay zekâ gibi alanlarda büyük yatırımlar yapmaktadır.
Öncü teknoloji sağlayıcıları ağırlıklı olarak şu ülkelerden çıkmaktadır:
- Amerika Birleşik Devletleri
- Batı Avrupa ülkeleri
- Çin
- Japonya
- Kore Cumhuriyeti
Bu ülkeler, farklı teknoloji alanlarında öne çıkmaktadır:
- ABD, yapay zekâ, nesnelerin interneti (IoT), büyük veri, blokzincir ve 3D baskı gibi dijital teknolojiler ve bilgi işlem platformlarında lider konumdadır.
- Japonya, özellikle robotik teknolojileri alanında öne çıkmaktadır.
- Kore Cumhuriyeti, 5G ve nanoteknolojiler konusunda aktif rol oynamaktadır.
- Batı Avrupa ülkeleri, öncü teknolojilerin çok geniş bir yelpazesinde faaliyet göstermektedir.
- Çin, gelişmekte olan ülkeler arasında öne çıkan bir aktör olarak, 5G, drone teknolojileri ve güneş paneli (PV) üretimi alanlarında liderliği elinde bulundurmaktadır.
Diğer gelişmekte olan ülkelerde ise, örneğin Brezilya, bazı biyoyakıt şirketleri ile sınırlı sayıda öncü teknoloji sağlayıcısı bulunmaktadır.
Pazar Büyüklüğü: 2033’te 16,4 Trilyon Dolarlık Dev Ekonomi
Öncü teknolojilerin değerlendirilmesinde kullanılan ölçütlerden biri de pazar büyüklüğüdür; bu, pazarda ürün ve hizmet satışlarından elde edilen toplam geliri ifade eder. 2023 yılı itibarıyla öncü teknolojilerin oluşturduğu pazar büyüklüğü 2,5 trilyon dolar olarak gerçekleşmiş olup, önümüzdeki on yıl içerisinde bu değerin altı katına çıkarak 2033 yılında 16,4 trilyon dolara ulaşması öngörülmektedir. Bu tahmin, %20 civarında bir bileşik yıllık büyüme oranına tekabül etmektedir.
Farklı öncü teknolojiler genellikle birbirleriyle örtüşmekte ve etkileşim içinde bulunmaktadır. Bu nedenle, söz konusu teknolojilerin pazarları arasında net sınırlar çizmek zorlaşmakta ve bazı durumlarda çifte sayım (double counting) söz konusu olabilmektedir. Bununla birlikte, bu teknolojiler günümüzde halihazırda önemli ölçekte kullanılmakta olup, güçlü bir pazar potansiyeli taşımaktadırlar.
Yapay Zekâ: 2033’e Kadar En Büyük Pazar Alanı
2033 yılı itibarıyla, öncü teknolojiler arasında en büyük pazar büyüklüğüne ulaşması beklenen alan yaklaşık 4,8 trilyon dolar ile yapay zekâ (YZ) olacaktır. Bu rakam, toplam pazarın yaklaşık %30’unu oluşturacaktır. Sürekli yaşanan teknolojik atılımlar, yapay zekâyı her geçen gün daha güçlü ve verimli hâle getirmekte, bu da birçok sektörde ve işlevde benimsenmesini kolaylaştırmaktadır.
2022 yılından bu yana, özellikle Üretici Yapay Zekâ (Generative AI – GenAI) alanında önemli bir ilgi artışı gözlemlenmiştir. Dünya genelinde çeşitli ülkelerden ve sektörlerden kuruluşlar; içerik üretimi, ürün geliştirme, otomatik kodlama ve kişiselleştirilmiş müşteri hizmetleri gibi çok çeşitli görevlerde GenAI uygulamalarını denemeye başlamıştır (Accenture, 2023; McKinsey & Company, 2023).
Nesnelerin İnterneti (IoT): Küresel Ekonomiye 3,1 Trilyon Dolar Katkı
Öncü teknolojiler arasında bir diğer önemli alan ise Nesnelerin İnterneti (IoT)’dir. 2033 yılına kadar bu teknolojinin, fiziksel cihazlar arasında sağladığı veri alışverişi sayesinde küresel ekonomiye 3,1 trilyon dolarlık katkı sunması beklenmektedir.
IoT, Sanayi 4.0 uygulamaları ve yapay zekâ ile entegre edildiğinde; tarım, imalat ve hizmet sektörlerinde dijitalleşmeyi hızlandırmakta, verimliliği ve ürün kalitesini artırmakta ve aynı zamanda maliyetleri ile karbon emisyonlarını azaltma potansiyeli sunmaktadır. Bu teknolojiler, gelişmiş insan-makine etkileşimleri sayesinde tüketicilere daha verimli ve kişiselleştirilmiş çözümler sunarak hayatı kolaylaştırmaktadır.
Sonuç: Teknolojiye Yatırım, Geleceğe Yatırımdır
Öncü teknolojilerin gelişimi, yalnızca işletmeler için değil, aynı zamanda ülkeler için de büyük bir stratejik fırsat oluşturmaktadır. Yapay zekâ ve IoT gibi teknolojilere yönelik yatırımlar, şirketlerin dijital dönüşüm yolculuklarını hızlandırmakta, sürdürülebilir büyümeye katkı sağlamakta ve küresel rekabette avantaj kazandırmaktadır.