Küresel Mal Ticareti: Tarifeler ve Belirsizliklerin Ekonomik Etkisi
Ticaret Politikalarındaki Eşi Benzeri Görülmemiş Değişimler
Temel ve Uyarlanmış Senaryolar
Temel Senaryo
Düşük tarife ortamının devam ettiği ve ticaret politikası belirsizliğinin sınırlı olduğu bir temel tahmin, karşılaştırma noktası olarak üretilmiştir. Bu tahmin, 14 Nisan itibarıyla yürürlükte olan önlemleri ve özellikle ABD'nin karşılıklı tarifeleri askıya almasını yansıtmaktadır.
Temel senaryoda, dünya mal ticareti hacminin yılda %3'ün biraz altında bir hızla ılımlı bir şekilde genişlemeye devam etmesi beklenmektedir.
Uyarlanmış Senaryo
Uyarlanmış senaryoda, yeni tarifeler ve artan ticaret politikası belirsizliği dikkate alınmıştır:
- 2025 yılı: Mal ticareti %0,2 oranında daralma göstermektedir.
- 2026 yılı: %2,5'lik ılımlı bir genişleme ile kısmi bir toparlanma öngörülmektedir.
Küresel Üretim ve Bölgesel Etkiler
Küresel Üretim
Küresel Ticaret Modeli, yeni tarifeler ve artan ticaret politikası belirsizliği nedeniyle küresel üretimde bir düşüş öngörmektedir. Temel tahmin, piyasa döviz kurlarıyla dünya GSYH büyümesinin 2025 yılında %2,8'de kalacağını ve 2026'da %2,6'ya düşeceğini varsaymıştır. Ancak uyarlama sonrası,
- 2025 yılında GSYH büyümesinin %2,2'ye düşmesi beklenmektedir; bu, temel tahminin 0,6 puan altındadır.
- 2026 yılı için büyüme %2,4 olarak öngörülmektedir; bu da temel tahminin 0,2 puan altındadır ve son yıllara kıyasla düşük bir performansı yansıtmaktadır.
Bölgesel Etkiler
Son tarifelerin mal ticareti üzerindeki etkisi, bölgeler arasında farklılık göstermektedir:
Kuzey Amerika:
- 2025 yılında dünya ticaret büyümesine 1,7 puanlık negatif bir katkı yaparak küresel büyümeyi %0,2'lik bir daralmaya çekmiştir.
- 2026 yılında toparlanmayı sınırlayarak büyümeyi %2,5 ile sınırlamıştır.
Asya:
- Dünya ticaret büyümesine olan katkısı, temel senaryoda %1,2 iken uyarlanmış senaryoda %0,6'ya düşmüştür.
Avrupa:
- Katkısı %0,6'dan %0,5'e hafif bir düşüş göstermiştir.
Diğer Bölgeler (Afrika, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT), Orta Doğu, Güney ve Orta Amerika ile Karayipler):
- Katkıları %0,6'dan %0,4'e düşmüştür. Ancak, enerji ürünlerine olan sabit talep nedeniyle pozitif kalmıştır.
En Az Gelişmiş Ülkeler (LDC'ler)
En az gelişmiş ülkeler (LDC'ler), dış ekonomik şoklara karşı en savunmasız gruplar arasında yer almaktadır. Ancak, son tarifelerin ve belirsizliklerin LDC'lerin mal ticareti akışları üzerinde olumlu bir etkisi olması beklenmektedir:
- İhracat büyümesi: %3,5'ten %4,8'e yükselmiştir.
- İthalat büyümesi: %7,0'den %7,6'ya çıkmıştır.
Bu güçlü ihracat büyümesinin nedeni, birçok LDC'nin ihracat yapısının Çin'inkine benzer olmasıdır. Özellikle tekstil ve elektronik sektörlerinde, Çin mallarına uygulanan daha yüksek tarifeler nedeniyle ticaret sapmasından fayda sağlamaktadırlar.
2024 Yılında LDC'lerin Performansı
- İhracat: %5 artarak 275 milyar ABD dolarına ulaşmıştır.
- İthalat: %3 artarak 349 milyar ABD dolarına yükselmiştir.
- Dünya mal ihracatındaki pay: %1,12 ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştır.
Genel Değerlendirme
Son dönemde ticaret politikalarında yaşanan değişimler, küresel ticaret ve üretim üzerinde önemli etkiler yaratmıştır. Uyarlanmış senaryolar, tarifelerin ve belirsizliklerin küresel büyümeyi yavaşlattığını ve bölgesel ticaret katkılarında farklılıklar yarattığını göstermektedir. Ancak, en az gelişmiş ülkeler (LDC'ler), ticaret sapmasından faydalanarak ihracatlarını artırma potansiyeline sahiptir.
Bu nedenle, ticaret politikalarının dikkatli bir şekilde yönetilmesi, küresel ticaretin sürdürülebilir büyümesi ve özellikle LDC'lerin ekonomik kalkınması için kritik öneme sahiptir.
Kaynak: Global Trade Outlook and Statistics - April 2025 - WTO