Elektrikli Araçlar: Büyüme Hızını Koruyabilir mi Yoksa Zorluklarla mı Karşılaşacak?

Elektrikli araçlar (EV'ler), karayolu taşımacılığı sektörünün karbon emisyonlarını azaltmak için kritik bir çözüm sunmaktadır. Son yıllarda, hükümetlerin ve EV ile batarya endüstrilerinin iddialı planları sayesinde EV'lerin geleceği güçlenmiştir. Ancak, kitlesel pazar benimsemesine geçişin doğrusal bir şekilde ilerlemesi beklenmemektedir. Daha geniş tüketici katılımını teşvik etmek, yeterli şarj altyapısını sağlamak ve elektrik şebekelerini güçlendirmek için ek çabalar gereklidir.

2024'ün ilk yarısında 7 milyondan fazla elektrikli araç satılmıştır; bu, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yaklaşık %25'lik bir artışı temsil etmektedir. EV'lerin küresel otomobil filosundaki payının 2024 sonuna kadar %5'e yaklaşması beklenmektedir.

• Çin, bu artışın yaklaşık %80'ini oluşturmaktadır. 2024'ün ilk yarısında Çin'deki EV satışları 4 milyonu aşmıştır.
• Çin dışındaki küresel pazarda da %10'un üzerinde bir büyüme kaydedilmiştir.
• Avrupa Birliği'nde satışlar sabit kalırken, Almanya'daki düşüş diğer ülkelerdeki %3'lük artışla dengelenmiştir.
• Birleşik Krallık %15, ABD ise %10'luk bir artış göstermiştir.
• Brezilya, Endonezya, Meksika, Hazar bölgesi ve Orta Doğu gibi yeni gelişen EV pazarlarında da yıllık bazda büyük artışlar kaydedilmiştir.

2024'te önemli bir trend, plug-in hibrit elektrikli araçların (PHEV) satışlarındaki artıştır. PHEV'ler, toplam EV satışlarının %35'inden fazlasını oluşturmuştur.

• Çin'de, PHEV satışları %70 artarken, batarya elektrikli araçların (BEV) satışları yalnızca %15 artmıştır.
• ABD'de, PHEV satışları %25 artarken, BEV satışları %5 artmıştır.

Bu durum, menzil kaygısını azaltmak için şarj altyapısının genişletilmesi gerekliliğini vurgulamaktadır. Çin'deki menzil genişletilmiş elektrikli araçlar (REEV), standart PHEV'lere kıyasla daha uzun sürüş menzili sunarak bu artışa katkıda bulunmuştur.

2024'ün geri kalanında EV satışlarının güçlü kalması ve yıl boyunca yaklaşık 17 milyon elektrikli araç satılması beklenmektedir.

• Çin, 2024'te 10 milyonu aşan satışlarla küresel büyümeye liderlik etmeye devam edecektir.
• Batarya teknolojisindeki gelişmeler, batarya hücre fiyatlarının kilovat-saat (kWh) başına 80 ABD dolarının altına düşmesini sağlamıştır.
• ABD'deki büyük otomobil üreticileri, ana modellerinin fiyatlarını 10.000 ABD dolarından fazla düşürmüştür.
• Avrupa'da, 2025'te fiyatı 28.000 ABD dolarının altında olan yedi yeni model piyasaya sürülmesi planlanmaktadır.

EV satışlarının hızla genişlemeye devam etmesi için güçlü nedenler bulunmaktadır. Ancak, bazı zorluklar ve belirsizlikler de mevcuttur:

• Batarya Fiyatları: Batarya maliyetlerindeki düşüş, EV fiyatlarının daha erişilebilir hale gelmesini sağlamaktadır.
• Şarj Altyapısı: Şarj altyapısının yaygınlaştırılmasındaki gecikmeler, EV benimsenmesini yavaşlatabilir.
• Hükümet Teşvikleri: Çin, Avrupa Birliği ve ABD gibi bölgelerde hükümetler, EV benimsenmesini artırmak için teşvik programlarını sürdürmektedir.

Hükümetler, EV benimsenmesini desteklemek için çeşitli politikalar uygulamaktadır:

• Çin, eski araçların hurdaya çıkarılmasını teşvik eden yeni bir takas politikası başlatmıştır.
• Avrupa Birliği, sıkı CO2 standartları ile otomobil üreticilerini EV üretimini artırmaya zorlamaktadır.
• ABD, Enflasyon Azaltma Yasası ve Altyapı Yatırımı ve İş Yasası kapsamında sübvansiyonlar ve şarj altyapısı yatırımları sağlamaktadır.

Ancak, şarj altyapısının yaygınlaştırılmasındaki gecikmeler, 2030'da EV pazar payının öngörülenden daha düşük olmasına yol açabilir.

EV'lerin benimsenmesi, fosil yakıtlara dayalı bir mobilite sisteminden kritik minerallere daha fazla bağımlı bir sisteme geçiş anlamına gelmektedir. Bu geçiş, ulaşım ve enerji sektörleri arasında sinerji yaratmaktadır:

• Akıllı Şarj: Şebeke yükünü optimize ederek enerji verimliliğini artırır.
• Çift Yönlü Şarj: EV bataryalarının binalara veya şebekeye enerji sağlamasına olanak tanır.
• Elektrik Talebi: EV'lerden kaynaklanan elektrik talebi, 2030'a kadar bugünkü 115 teravat-saatten (TWh) yaklaşık 1.000 TWh'ye yükselecektir.

EV'lerin petrol piyasası üzerindeki etkisi de önemlidir. 2030'a kadar binek araçlar için petrol talebi günlük 1 milyon varil azalacak ve bu, küresel petrol talebinin zirveye ulaşmasının başlıca nedenlerinden biri olacaktır.

EV'ler, yenilenebilir enerji kaynaklarının enerji üretimindeki payının artmasıyla birlikte, dünyanın iklim taahhütlerine ulaşmasına yardımcı olmaktadır.

• 2020-2030 yılları arasında EV'ler, yaklaşık 10 milyar varil petrolün yerini alarak 4 gigaton (Gt) üzerinde karbon dioksit (CO2) emisyonunu önleyecektir.
• Elektrikli mobilite, karbon emisyonlarını azaltarak sürdürülebilir bir geleceğe katkıda bulunmaktadır.

Elektrikli araçlar, karbon emisyonlarını azaltmak ve sürdürülebilir bir ulaşım sistemi oluşturmak için kritik bir rol oynamaktadır. EV satışlarındaki artış, batarya teknolojisindeki gelişmeler ve hükümet teşvikleriyle desteklenmektedir. Ancak, şarj altyapısının yaygınlaştırılması ve enerji şebekelerinin güçlendirilmesi gibi zorluklar, EV'lerin kitlesel benimsenmesi için çözülmesi gereken önemli konular arasında yer almaktadır.

EV'lerin enerji sektörü üzerindeki etkisi, fosil yakıtlardan uzaklaşarak yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı bir sisteme geçişi hızlandırmaktadır. Bu geçiş, yalnızca çevresel faydalar sağlamakla kalmaz, aynı zamanda enerji güvenliğini artırır ve küresel iklim hedeflerine ulaşılmasına katkıda bulunur.

Kaynak: World Energy Outlook 2024 - IEA