Dijital Dönüşümün Çevresel Maliyetleri

Dijitalleşme, ham madde tüketimi, enerji ve su kullanımı ile atık üretimi gibi çevresel sorunları beraberinde getirmektedir. Bilgi ve iletişim teknolojisi (ICT) sektörünün çevresel ayak izi, dijital cihazların ve altyapının tüm yaşam döngüsünü kapsar. Bu süreç, büyük miktarlarda geçiş mineralleri, enerji ve su tüketimine neden olurken, sera gazı emisyonlarını ve kirliliği artırmaktadır.

Yapay zeka ve kripto para madenciliği, dijitalleşmenin çevresel etkilerini artıran başlıca unsurlardır. Örneğin, Bitcoin madenciliğinin enerji tüketimi 2015 ile 2023 yılları arasında 34 kat artarak 121 TWh'ye ulaşmıştır. Ayrıca, büyük veri merkezlerinin elektrik tüketimi 2018-2022 yılları arasında iki katına çıkmıştır. Bu durum, enerji ve su ayak izlerinin acilen ele alınması gerektiğini göstermektedir.

E-ticaretin yaygınlaşmasıyla birlikte dijital bağlantılı atıklar da hızla artmaktadır. 2010'dan 2022'ye kadar dijital atıklar %30 artarak 10,5 milyon tona ulaşmıştır. Ancak bu atıkların yalnızca %24'ü dünya genelinde resmi olarak toplanabilmiştir. Gelişmekte olan ülkelerde bu oran yalnızca %7,5'tir. Dijital atıkların yeterince işlenmemesi, çevresel eşitsizlikleri daha da derinleştirmektedir.

• Bilgi ve iletişim teknolojisi sektörünün 2020 yılında 69 ila 1,6 gigaton CO2 saldığı tahmin edilmektedir; bu da küresel sera gazı emisyonlarının %1,5-3,2'sini oluşturmaktadır.
• 2 kg'lık bir bilgisayar üretmek için yaklaşık 800 kg hammadde gerekmektedir.
• Grafit, lityum ve kobalt gibi kritik minerallere olan talep 2050 yılına kadar %500 oranında artabilir.
• Veri merkezleri 2022 yılında 460 TWh elektrik tüketmiştir ve bu tüketimin 2026 yılına kadar iki katına çıkması beklenmektedir.
• Digital bağlantılı atıklar 2010 ve 2022 yılları arasında %30 artarak küresel olarak 10,5 milyon tona ulaşmıştır.
• Gelişmiş ülkeler kişi başına 25 kg dijital atık üretirken, bu rakam gelişmekte olan ülkelerde 1 kg'dan az, en az gelişmiş ülkelerde ise sadece 0,21 kg'dır.
• 2022'de dijital atıkların yalnızca %24'ü dünya genelinde resmi olarak toplanırken, gelişmekte olan ülkelerde toplama oranı yalnızca %7,5'tir.
• Yarı iletken birimlerinin sayısı 2001'den 2022'ye kadar dört katına çıkmıştır. 5G kapsamının 2021'de %25'ten 2028'de %85'e çıkması beklenmektedir.
• Nesnelerin İnterneti (IoT) cihazlarının 2023'te 16 milyardan 2029'da 39 milyara çıkacağı tahmin edilmektedir.
• Ticari e-ticaret satışları 43 ülkede 2016'da 17 trilyon dolardan 2022'de 27 trilyon dolara yükseldi.

Kaynak: The Digital Economy Report 2024 - UNCTAD