2024’te Küresel Ticaret: Sektörel Eğilimler ve Gelecek Beklentileri
BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı'nın (UNCTAD) Temmuz 2024 tarihli "Global Trade Update" raporuna göre, 2024 yılının ilk çeyreğinde küresel ticaret, gelişmekte olan ülkeler ve Güney-Güney ticaretindeki büyüme ile dikkat çekmiştir. Bu büyüme, gelişmiş ülkelerdeki ticaret performansını geride bırakmıştır.
Küresel Ticaretin Genel Görünümü
Küresel ticaretteki büyüme, özellikle Çin, Hindistan ve ABD'nin ihracatındaki artıştan kaynaklanmıştır. Ancak Avrupa ve Afrika ülkeleri bu konuda beklentilerin gerisinde kalmıştır. Sektörel bazda, yeşil enerji ve yapay zeka ile ilgili ürünlerin ticaretinde güçlü artışlar yaşanmıştır.
2024 yılı için genel görünüm pozitif olsa da jeopolitik sorunlar ve sanayi politikalarındaki değişimler, küresel ticaret modellerini yeniden şekillendirmeye devam etmektedir.
Ticaret Eğilimleri ve Öngörüler
Mevcut küresel ticaret eğilimleri pozitif yönde olup, mal ticareti 2024 yılının ilk çeyreğinde çeyrekten çeyreğe (QoQ ) yaklaşık %1 oranında artmıştır. Hizmet ticareti bir önceki çeyreğe göre yaklaşık %1,5 oranında büyümüştür. UNCTAD NOWCAST, 2024'ün ilk yarısı için yaklaşık %2'lik bir artış öngörerek 2024'ün 2. çeyreği için daha güçlü bir pozitif eğilim öngörmektedir. Bu artışın 2023'ün ikinci yarısına kıyasla 2024'ün ilk yarısında mal ticaretine yaklaşık 250 milyar ABD doları, hizmet ticaretine ise yaklaşık 100 milyar ABD doları katkıda bulunması beklenmektedir. Olumlu eğilimler devam ederse, 2024 yılında küresel ticaret yaklaşık 32 trilyon ABD dolarına ulaşabilir, ancak 2022 yılında görülen rekor seviyesini aşması pek olası görünmemektedir.
Ticareti yapılan malların fiyatları 2024'ün 1. çeyreğinde sabit kalırken, 2024'ün 2. çeyreğinde artması ve ticaretin değer olarak hacimlere göre daha hızlı büyümesi bekleniyor. Bu artışa rağmen, ticareti yapılan malların fiyatlarındaki yıllık değişimin negatif kalması beklenmektedir.
Küresel Ticaretin Etkileyen Faktörler
2024'te küresel ticareti etkileyen en önemli faktörlerden bazıları şunlardır:
Önemli eşitsizlikler olsa da ekonomik büyümenin pozitif olması
GSYH büyümesine ilişkin küresel tahminler 2024 yılı için yaklaşık %3 seviyesinde seyretmekte olup, kısa vadeli görünüm ihtiyatlı bir iyimserlik taşımaktadır. Bununla birlikte, önümüzdeki yıl için öngörülen ekonomik görünüm açısından ülkeler ve bölgeler arasında önemli farklılıklar devam etmektedir. Bu farklılıklar ticaret modellerini de büyük ölçüde şekillendirecektir.
Yeşil enerji ürünleri ve yapay zeka ile ilgili bilgisayarlara yönelik talep artışı
Elektrikli araçlar, güneş panelleri, bataryalar ve yüksek kaliteli yarı iletkenler gibi bazı sektörlerdeki talebin birçok ülkede daha da artması beklenmektedir. Hükümet politikaları bu eğilimlerin bazılarını kısıtlayabilecek olsa da, bu ürünlerin ticareti ortalamadan önemli ölçüde daha hızlı büyümeye devam edebilir.
Sübvansiyonlarda ve ticareti kısıtlayıcı önlemlerde artış
Yurtiçi hassasiyetlere verilen öncelik ve iklim taahhütlerinin yerine getirilmesinin aciliyeti, hem sanayi hem de ticaret politikalarında değişikliklere yol açmaktadır. Ticareti kısıtlayıcı önlemlerin ve içe dönük sanayi politikalarının kullanılmasının, özellikle bazı stratejik sektörlerde uluslararası ticaretin büyümesini olumsuz etkilemesi beklenmektedir.
Konteyner taşımacılığında güçlü talebe karşın hammadde talebinde azalma
Son birkaç aydır, Shanghai Konteyner Navlun Oranı Endeksi'ndeki güçlü artışın da yansıttığı gibi, konteyner taşımacılığına yönelik talep artmaktadır. Öte yandan Baltık Kuru Yük Endeksi istikrarlı bir seyir izleyerek hammaddelere yönelik küresel talebin sabit kaldığına işaret etmektedir.
Tedarik zincirlerinin uzaması
Küresel ticaret, tedarik zincirlerinin ticaret politikasındaki değişimlere ve jeopolitik gerilimlere verdiği tepkilerden etkilenmektedir. Bazı Doğu Asya ve Latin Amerika ekonomileri, jeopolitik endişelerden etkilenen tedarik zincirlerine daha fazla entegre olma fırsatları bulabilir.
Sektörel Bazda Ticaret Eğilimleri
Çeyreklik bazda, çoğu sektör 2024 yılının ilk çeyreğinde toparlanma yaşamıştır. Bunun en önemli istisnası, ticaretin daraldığı ulaştırma ve iletişim ekipmanları sektörleri olmuştur.
Buna karşılık, kimyasallar, eczacılık ürünleri, tekstil, metaller ve minerallerde çeyreklik artışlar daha belirgin olarak gerçekleşmiştir.
Yıllık bazda, küresel ticaret makine, hassas aletler, ilaç, ulaşım ekipmanları ve karayolu taşıtları hariç birçok sektör için negatif kalmaya devam etmektedir.
2024 yılının ilk çeyreğinde bile yaklaşık %25 oranında artmaya devam eden elektrikli otomobil ticaretinde güçlü bir artış yaşanmıştır. Son dört çeyrekteki ticaret tutarı, enerji ve hazır giyim sektörleri için hala önemli ölçüde düşük seviyede seyretmektedir. Özellikle, iletişim ve ofis ekipmanı sektörlerindeki ticaret 2024 yılının ilk çeyreğinde düşmeye devam etmiştir.