Yeşil Teknoloji: Kavramlar ve Temel Özellikler

Hızlı bir teknolojik değişim sürecinden geçiyoruz, dijital dönüşüm etkisi en yüksek seviyede ve Endüstri 4.0 devriminin ilk adımlarını yaşıyoruz. Teknolojik gelişimler, küresel sistemin COVID-19 krizinden toparlanmasına, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmasına, yoksulluğu azaltmaya, iklim değişikliğiyle mücadele etmeye ve dünyayı sürdürülebilir bir yolda ilerletmeye yardımcı olabilecek büyük bir potansiyele sahiptir. Ayrıca, gelişmekte olan ülkelerin teknolojik olarak kendilerini yenileyip küresel uçurumları daraltmaları için de bir olanak sunmaktadırlar. Bu yeni teknolojik devrimde inovasyon için kritik alanlar yenilenebilir enerji teknolojileri ve sürdürülebilir üretim ve tüketim için öncü teknolojilerdir. Bu alanlardaki inovasyon, ekonomilerin çeşitlendirilmesine ve gezegeni korurken daha yüksek ücretli istihdam yaratılmasına yardımcı olabilir.

BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD)’ın yayımladığı bir rapor; daha temiz, daha üretken ve daha rekabetçi üretim için yeşil teknoloji ve yeşil inovasyonla ilgili ulusal stratejilere ve politikalara odaklanmaktadır.

Yeşil teknolojilerin geliştirilmesi, yaygınlaştırılması ve uygulanmasını desteklemek için önemli çevresel, sosyal ve ekonomik nedenler bulunmaktadır. Bu teknolojiler sadece mevcut çevre sorunlarına çözüm sağlamakla kalmaz, aynı zamanda istihdam yaratma, yoksulluğun ve sosyo-ekonomik eşitsizliğin azaltılması gibi değerli ekonomik faydalar da sağlar. Esas olarak küresel ekolojik ve sosyo-ekonomik baskılara karşılık olarak; dünya çapında ülkeler sürdürülebilir kalkınma gündemlerine ve yeşil teknolojilerin merkezi bir rol oynadığı yeşil ekonomik büyümeye odaklanmaya başlamıştır.

Yeşil teknolojinin genel kabul görmüş veya uluslararası düzeyde üzerinde uzlaşılmış bir tanımı bulunmamaktadır. Bu terim genel olarak, diğer teknolojilere göre çevresel performansı önemli ölçüde iyileştirme potansiyeline sahip teknoloji olarak tanımlanabilir. Genellikle, yeşil teknolojiler, çevreyi koruyan, daha az kirleten, tüm kaynakları daha sürdürülebilir bir şekilde kullanan, atıklarını ve ürünlerini daha fazla geri dönüştüren ve yerine geçtikleri teknolojilere göre atık yönetimini daha sürdürülebilir bir şekilde ele alan teknolojiler olarak kabul edilir.

Somut olarak üretim sürecine odaklanıldığında, daha çevre dostu üretime yönelik teknolojiler iki şekilde karşımıza çıkabilir:

• Yenilenebilir ve çevre dostu enerji kullanımına dayalı güç sağlayan enerji teknolojileri
• Süreç iyileştirme teknolojileri

Örneğin, yeni teknolojilerin kullanılmasıyla sağlanabilecek, birim çıktı başına kullanılan enerji veya malzemelerin azaltılması.

Daha yeşil enerji teknolojileriyle ilgili olarak; yeşil enerji, yenilenebilir enerji, sürdürülebilir enerji ve temiz enerji gibi çeşitli tanımlar bulunmaktadır. Bunlar genellikle güneş, rüzgar, biyokütle/biyogaz ve yeşil hidrojen teknolojileri ile ilişkilendirilmektedir.

Daha yeşil enerji teknolojileri aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

Yeşil enerji, güç: Yüksek çevresel fayda

Yenilenebilir enerji endüstrisi tarafından kullanılan tüm kaynaklar yeşil değildir. Örneğin, sürdürülebilir ormanlardan elde edilen organik materyalleri yakan enerji üretimi yenilenebilir olabilir, fakat yanma sürecinden kaynaklanan CO2 emisyonları nedeniyle kesinlikle yeşil olarak nitelendirilemez

Büyük hidroelektrik santralleri de genellikle yeşil olarak kabul edilmez.

Yeşil güç/enerji, yenilenebilir enerjinin bir alt kümesidir ve en yüksek çevresel faydayı sağlayan yenilenebilir enerji kaynaklarını ve teknolojileri ifade eder. Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı yeşil enerjiyi güneş, rüzgar, jeotermal, biyogaz, uygun biyokütle ve düşük etkili küçük hidroelektrik kaynaklardan üretilen elektrik olarak tanımlamaktadır.

Tüketiciler genellikle sıfır emisyon sağlayan ve karbon ayak izini azaltan faydaları nedeniyle yeşil enerji satın almaktadır.

Yenilenebilir enerji: Sınırsız güç kaynağı

Yenilenebilir enerji; güneş ışığı, rüzgar, yağmur, gelgit, dalgalar ve jeotermal ısı gibi doğal olarak yenilenen kaynaklardan toplanan enerjidir ve tüketildiklerinden daha yüksek oranda yenilenirler.

Etkileri küçük olsa da, bazı yenilenebilir enerji teknolojilerinin çevre üzerinde etkileri olabilir. Örneğin, büyük hidroelektrik kaynakları, balıkçılık ve arazi kullanımı gibi konularda olumsuz çevresel sonuçlar doğurabilir.

Sürdürülebilir enerji: Tükenenden daha hızlı yenilenen

Bir enerji kaynağı bugünkü ihtiyaçları karşılarken gelecek nesillere zarar vermeden onların da gereksinimlerini karşılayabilecek özellikte ise sürdürülebilir olduğundan bahsedebiliriz.

Sürdürülebilir enerji kaynakları, günümüzün enerji taleplerini, gelecekteki nesillerin haklarına zarar vermeden karşılar. Bu kaynaklar aynı zamanda enerji toplama ve dağıtım süreçlerini kapsar; çünkü enerjinin verimli bir biçimde toplanması ve dağıtılması, sürdürülebilirliğinin önemli bir parçasıdır. Enerji elde edilirken jeotermal, hidroelektrik enerji, güneş ve rüzgar gibi kaynaklardan yararlanılır.

Temiz enerji: Sıfır emisyon, ancak her zaman yenilenebilir değil

Temiz enerji kavramı, sadece kendini yenileyebilen enerji kaynaklarından elde edilen enerjiyi değil, aynı zamanda hiç karbon emisyonu yapmayan kaynaklardan sağlanan enerjiyi ve enerji verimliliği yöntemleriyle elde edilen tasarrufları da kapsar. Yenilenebilir enerjinin ana kaynağı rüzgar ve güneş enerjisi gibi doğanın kendiliğinden sürekli yenilenen unsurlarıdır.