Küresel Ticaretin Dijitalleşmesi: Ekonomik ve Sosyal Dönüşüm

Pandemi, küresel ticarette büyük bir duraklamaya neden olarak fiziksel belgelere dayalı ticaretin güncelliğini yitirdiğini ve tedarik zincirleri için önemli bir risk kaynağı olduğunu ortaya koydu. Bu durum, ekonomilerin yeniden inşası ve güçlendirilmesi için küresel ticaret sisteminin dijitalleşmesi ve dayanıklılığının artırılması gerektiğini açıkça gösterdi.

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) verilerine göre, 2022 yılında 25,3 trilyon dolar değerinde olan küresel fiziksel mal ticareti, büyük ölçüde kağıt ortamında gerçekleşmeye devam etmektedir. Bu süreçler, zaman kaybına neden olan ve insan gücü gerektiren manuel işlemlerle yürütülmektedir.

• Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) tarafından hazırlanan raporlara göre, ortalama bir sınır ötesi işlemde 36 belge ve 240 kopya kullanılmaktadır.
• Boston Consulting Group (BCG) analizine göre, bu işlemler sırasında yaklaşık 5.000 veri alanı etkileşimi yaratılmakta, ancak bu veri alanlarının yalnızca %1'i değer katmaktadır.

Kağıda dayalı ticaret modellerine olan aşırı bağımlılık, verimsizlik, yüksek maliyetler ve riskler yaratmaktadır. Bu riskler arasında ödemelerin gecikmesi, insan hatası ve uluslararası ticarette sahtekarlık yer almaktadır.

ICC'ye göre, küresel ticaret finansmanı piyasasındaki işlemlerin en az %1'i, yani yılda yaklaşık 50 milyar dolar, dolandırıcılık amacıyla yapılmaktadır. Bu rakamın 2,5 milyar doları, finansörler için yıllık dolandırıcılık maliyetleri olarak gerçekleşmektedir. Dijitalleşme, bu tür riskleri azaltarak ticaretin daha güvenli hale gelmesini sağlayabilir.

Küresel ticaretin dijitalleşmesi henüz tam anlamıyla yaygınlaşmamış olsa da, sektörde önemli bir ivme gözlemlenmektedir. Örneğin:

• Dünyanın en büyük 10 konteyner taşımacılığı şirketinden 9'u, küresel konteyner taşımacılığının %70'ini gerçekleştirmektedir.
• Bu şirketler, önümüzdeki 5 yıl içinde konşimentolarının %50'sini dijitalleştirme ve 2030 yılına kadar tam dijitalleşmeye ulaşma taahhüdünde bulunmuşlardır.

Dijitalleşme, yalnızca ticaret süreçlerini hızlandırmakla kalmaz, aynı zamanda çevresel ve sosyal sorumluluk hedeflerine ulaşmayı kolaylaştırır. Kağıtsız ticaret, işletmelerin maliyetlerini düşürürken, daha şeffaf ve güvenilir bir ticaret ekosistemi oluşturur.

• Tedarik zincirlerinde şeffaflık, dolandırıcılık ve kara para aklama risklerini azaltır.
• ESG faktörlerinin izlenmesi ve teşvik edilmesi kolaylaşır.
• KOBİ'ler için finansmana erişim artar, bu da ekonomik büyümeyi destekler.

Küresel ticaretin dijitalleşmesi, yalnızca ekonomik büyümeyi desteklemekle kalmaz, aynı zamanda daha sürdürülebilir, kapsayıcı ve dayanıklı bir ticaret sistemi oluşturur. Asia Development Bank tarafından hazırlanan raporlar, dijitalleşmenin küresel ticaretin geleceği için kritik bir adım olduğunu vurgulamaktadır.

Dijitalleşme sürecinin hızlandırılması, küresel ticaretin daha verimli, güvenli ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşmasını sağlayacaktır.

Kaynak: Asia Development Bank - Driving Digitalization of Global Trade: UNCITRAL Model Law on Electronic Transferable Records