27.07.2024
Küresel Ticarette Dijital Veri Sözlüğü
Ticarette, iki ticari taraf ve hizmet sağlayıcıları arasında çok sayıda bilgi nesnesi işlenmekte ve değiş tokuş edilmektedir. Bir bilgi nesnesi, bir sevkiyatın ağırlığı veya varış yerinin sokak adı gibi bir şeydir. Bu bilgi nesnelerinin çoğu hala elden ele dolaşan kilit belgelerde yer almaktadır.
Kilit belgeler çoğunlukla kağıt formunda ya da PDF gibi kağıt yerine geçen formlardadır.
Kağıdın veri taşıyıcısı ve veri aktarıcısı olarak kullanılması daha derin bir soruna yol açmakta ve aynı zamanda bu sorunu gizlemektedir. Bu sorun, ticari verilerin anahtar-değer çiftlerinin yetersiz standardizasyonudur. Bu sorun aynı zamanda kağıdın hala kullanılıyor olmasının ana nedenlerinden biridir.
Belgeler çoğunlukla veri unsurlarının anahtar-değer çiftlerinden oluşur. Örneğin:
"kg cinsinden toplam ağırlık": 2000
"sevkiyattaki paket sayısı": 8, veya
"Sender: ABC LTD" ve "Receiver: XYZ LTD".
Bir ''Sender'' aynı zamanda ''Consignor'', ''Shipper'' ya da ''Dispatcher'' olarak da adlandırılabilir. Uluslararası ticarette uzman bir kişi, ''Sender'', ''Consignor'', ''Shipper'' ya da ''Dispatcher'' terimlerini farkında olmadan ilişkilendirebilir ancak bir bilgisayar bu eşleştirmeyi bir algoritma ve eşleştirme tablosu olmadan yapamaz. Bu durum sistemleri daha karmaşık hale getirir ve birlikte çalışması gereken çok sayıda yazılım arasında sorunsuz veri alışverişini engeller, farklı sistemler arasında arayüzler oluşturmayı teknik olarak pahalı hale getirir ve verilerin silo halinde kalmasına neden olur.
Bu noktada tüm finansal yazılımların aynı veri sözlüğünü kullanması durumunda neler olabileceği konusunda düşünmekte fayda vardır. ?
Örneğin; araba resimleri toplayan bir koleksiyoncu, arabaların farklı renklere sahip olduğunu ve kırmızı, yeşil, mavi, sarı vb. gibi 8 renk etiketi kullanmanın koleksiyondaki arabaları renk açısından uygun şekilde tanımlamak için yeterli olabileceğini düşünebilir. Dolayısıyla, veri sözlüğünde arabaların rengini tanımlamak için bir tablo vardır. Arabanın türü başka bir tablo olabilir: Sedan, Station Wagon, Spor Araba, Hafif Kamyon, vb. Bir veri sözlüğü doğrudan işlenen verilerle ilgilenmez, sadece meta verilerle yani veriler hakkındaki verilerle ilgilenir. Herhangi bir uygulama verisinin kendisini içermez, bu nedenle hiçbir ticari veri içermez, yalnızca gerçek ticari verilerin nasıl görüneceğini açıklayan tablolar içerir.
Yukarıda anlatılan yöntem çok kullanışlıdır ve dış ticaret işlemlerine uyarlandığında ticaret verilerini açıklayan bir tablo aşağıdaki gibi görünebilir:
Ağırlık: miligram, gram, kilogram, ton, kiloton
Varış Havalimanı: FRA, JFK, LHR, SIN, LCY
Londra Heathrow'a giden bir sevkiyat için örneğin varış havalimanı olarak ''Londra Havalimanı" yerine 3 harfli LHR kodunun kullanılması beklenmedik bir takım riskleri ortadan kaldırabilir. Çünkü Kanada Ontario'da da Londra havalimanı bulunmaktadır.
"Varış noktası havalimanı" bilgi nesnesini işleyen tüm sistemler, anahtar olan doğru alan adını, yani varış noktası havalimanını ve değer olarak da Londra Heathrow LHR örneğinde olduğu gibi 3 harfli kodu kullanırsa, bu verilerin sistemler arasında iletilmesi çok fazla zahmet gerektiren teknik işlem gerektirmeyecektir.
Bu sayede sistemler;
- daha az karmaşık,
- inşa etmesi ve bakımı daha ucuz,
- operasyonel hataya daha az açık,
- daha hızlı ve daha gerçek zamanlı
olacaktır. Bunun sonucunda da yapay zeka uygulamaları daha iyi kullanılabilecek, IoT sensörlerinin daha hızlı entegrasyonu sağlanabilecektir.