Küresel Ticaretin Dijitalleşmesi: Ekonomiye ve İşletmelere Sağladığı Faydalar

Küresel ticaretin dijitalleşmesi, daha verimli, kapsayıcı ve dayanıklı bir ticaret sistemi oluşturmanın önünü açıyor. İşletme modellerini basitleştirerek, riskleri ve maliyetleri azaltarak yeni iş modellerini teşvik etme potansiyeline sahip. Ayrıca, ESG (Çevresel, Sosyal ve Yönetişim) uygulamalarını geliştirebilir, ticaret ve KOBİ finansman açıklarını azaltarak küresel düzeyde daha etkin bir rekabet ortamı yaratabilir. Bu dönüşüm, ekonomik büyümeyi desteklemenin yanı sıra KOBİ'lerin küresel piyasalara erişimini kolaylaştırabilir.

Kâğıtsız ticaret için uygun bir yasal çerçevenin oluşturulması, küresel ticaret sisteminde dönüşüm yaratabilir ve şu avantajları sağlayabilir:

Dijital bir ticaret ekosistemi, KOBİ’ler de dahil olmak üzere tüm ticaret ve ilgili platformlar arasında birlikte çalışabilirliği mümkün kılacaktır. Dijital kayıtlar, gümrük, limanlar, nakliye ve lojistik yönetim sistemleri gibi diğer dijital sistemlerle entegre edilebilir. Ancak, bazı ülkelerde elektronik ticaret belgelerini tanıyan yerel yasalar bulunsa da, bu belgeler ve yasalar diğer yargı bölgelerindeki düzenlemelerle uyumlu ve birlikte çalışabilir olmayabilir. Küresel ticaretin dijitalleşmesi için bu uyum gereklidir. Bu entegrasyon, otomatik işlemeyi, kesintisiz veri alışverişini ve gerçek zamanlı bilgi paylaşımını mümkün kılarak ticaret ekosisteminde iş birliğini artıracak ve operasyonel verimliliği iyileştirecektir.

Uluslararası düzeyde tanınan kapsamlı bir düzenleyici çerçeve, geçerlilik ve uygulanabilirlik konusundaki belirsizlikleri azaltacaktır. Bu durum, KOBİ’ler de dahil olmak üzere işletmelerin uluslararası ticarete katılmasını ve küresel pazarlara erişimini kolaylaştıracaktır. Sınır ötesi kâğıtsız ticaret için güvenli bir yasal çerçeve, yerel sanayileri teşvik edecek, ticaret ilişkilerini güçlendirecek ve yabancı yatırımları çekecektir. Bu da gayri safi yurtiçi hasılayı (GSYH) artıracaktır. Ticaretin dijitalleşmesinin potansiyel ekonomik faydalarına ilişkin bazı tahminler aşağıda sunulmuştur.

kaybolan ya da yanlış yerleştirilen belgelerden kaynaklanan gecikmelerle ilişkili zaman ve maliyeti azaltacaktır. Dijital kayıtlar, anında ve kesintisiz bir şekilde iletilebilir, doğrulanabilir, erişilebilir ve saklanabilir. Bu durum, daha hızlı ve güvenli işlemler sağlayarak idari yükü azaltacak ve manuel veri girişinden kaynaklanan hataları ve tutarsızlıkları ortadan kaldıracaktır. McKinsey’e göre, konşimentoların dijitalleştirilmesi (ticaret belgelerinin %10 ila %30’unu oluşturur), doğrudan maliyetlerde 6,5 milyar dolar tasarruf sağlayabilir ve küresel ticarette 30 ila 40 milyar dolar arasında bir artışa olanak tanıyabilir.

Dijitalleşme, tedarik zincirlerinde dolandırıcılık ve kara para aklama riskini azaltma potansiyeline sahiptir. Ayrıca, kayıtların doğruluğunu ve bütünlüğünü doğrulama sürecini basitleştirebilir. Şeffaf ve denetlenebilir bir işlem izi, ticaret akışlarının izlenebilirliğini ve hesap verebilirliğini sağlayacaktır. Bu, çevresel, sosyal ve yönetişim taahhütlerinin doğrulanabilir kanıtlarla izlenmesini mümkün kılacaktır. Ayrıca, tedarik zincirindeki sorunları ve iyileştirme alanlarını belirlemeye yardımcı olabilir. Bu gelişmiş görünürlük, hükümet ve düzenleyici otoritelerin politika programlarını ve önceliklerini daha etkili bir şekilde yerine getirmelerine katkı sağlayacaktır.

Dijitalleşmenin sağladığı şeffaflık ve izlenebilirlik, finansörler için güveni artırabilir ve riskleri azaltabilir, bu da finansmana erişimi kolaylaştırır. Bu durum, KOBİ’ler için ticaret ve tedarik zinciri finansmanı ürünlerini geliştirirken, yeni finansman çözümlerinin (örneğin, “Derin Katmanlı Tedarik Zinciri Finansmanı”) geliştirilmesi için sağlam bir çerçeve sunar. Artan finansman erişimi, KOBİ’lerin işlerini büyütmelerine, büyüme fırsatlarını değerlendirmelerine ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmalarına olanak tanır.

Ticaretin dijitalleşmesi, daha verimli, kapsayıcı ve dayanıklı bir küresel ticaret sistemi için birçok fayda sunmaktadır. İşletme modellerinin basitleştirilmesi, risk profillerinin iyileştirilmesi ve genel maliyetlerin azaltılması, yeni iş modellerini teşvik edebilir. Ayrıca, ESG ve sürdürülebilirlik uygulamalarını geliştirebilir, küresel kapsayıcılığı artırabilir ve ticaret ile KOBİ finansmanındaki boşlukları azaltabilir. Bu, KOBİ’ler de dahil olmak üzere küresel pazarlarda daha etkili bir rekabeti mümkün kılabilir ve nihayetinde ekonomik büyümeyi destekleyebilir.

Tahmini Ekonomik Faydalar

Ticaretin dijitalleşmesinin ekonomik faydalarına ilişkin bazı tahminler şunlardır:

• Commonwealth ülkeleri: 2026 yılına kadar 1,1 trilyon dolarlık ekonomik fayda ve Commonwealth ihracatçıları için ortalama %75 maliyet azalması.
• G7 ülkeleri: 2026 yılına kadar 2019 değerlerine kıyasla ticarette %43 (yaklaşık 9 trilyon dolar) artış ve toplam ticaret maliyetlerinde %76 azalma.
• Birleşik Krallık: 2022’de yayımlanan Elektronik Ticaret Belgeleri Yasası etki değerlendirmesine göre, elektronik ticaret belgelerinin benimsenmesiyle 1,137 milyar sterlinlik net fayda sağlanması beklenmektedir. Ayrıca, kâğıt belgelerle ilişkili maliyetlerde %50 azalma öngörülmektedir.

Ticaretin dijitalleşmesinin önündeki iki temel engel şunlardır:

• Elektronik ticaret belgeleri için uyumlu ve benimsenmiş standartların eksikliği.
• Elektronik devredilebilir kayıtların yasal olarak tanınmasını sağlayacak mevzuat eksikliği.

Bu engellerin aşılması için küresel ölçekte liderlik gereklidir. Asya Kalkınma Bankası (ADB) ve Singapur Hükümeti tarafından kurulan ve ICC’nin bir parçası olan Dijital Standartlar İnisiyatifi (DSI), bu engelleri aşmak için küresel paydaşları bir araya getirmeyi ve uzlaşmayı sağlamayı amaçlamaktadır.

DSI’nin hedefleri şunlardır:

• Dijital standartların küresel düzeyde benimsenmesini sağlamak.
• Elektronik belgelerin tanınmasını sağlayacak mevzuatın (Elektronik Devredilebilir Kayıtlar Model Yasası [MLETR] veya eşdeğeri) dünya çapında benimsenmesini teşvik etmek.

DSI, bu hedeflere ulaşmak için Sanayi Danışma Kurulu (IAB) ve Hukuki Reform Danışma Kurulu (LRAB) oluşturmuştur. IAB, ticaret ekosistemindeki küresel paydaşları bir araya getirerek ticaret belgeleri için standartların uyumunu sağlamayı amaçlarken, LRAB, MLETR ile uyumlu mevzuatın benimsenmesini savunmaktadır.

ADB, ICC, DSI, diğer çok taraflı kalkınma bankaları, UNCITRAL ve diğer uluslararası kuruluşlarla iş birliği yaparak, kâğıtsız ticaret için yasal bir çerçevenin geliştirilmesini desteklemektedir.

Kaynak: Asian Development Bank - Driving Digitalization of Global Trade: UNCITRAL Model Law on Electronic Transferable Records