IMDA ve TradeTrust: Singapur’un Dijital Ticaret Dönüşümü

IMDA (Infocomm Media Development Authority), Singapur İletişim ve Bilgi Bakanlığı'na bağlı bir yasal kurul olarak, ülkenin dijital altyapısını geliştirme ve dijitalleşme süreçlerini hızlandırma görevini üstlenmektedir. Singapur’un ekonomik ve toplumsal dijitalleşme hedefleri doğrultusunda çalışan IMDA, uluslararası ticaretin dijitalleşmesini desteklemek için TradeTrust gibi yenilikçi projeler geliştirmiştir. TradeTrust, kağıt tabanlı ticaret süreçlerini dijital çözümlerle değiştirmeyi ve uluslararası ticarette verimliliği artırmayı amaçlayan bir girişimdir.

Günümüzde uluslararası ticaret, birçok şirket ve devlet otoritesinin bilgi alışverişini gerektiren karmaşık bir süreçtir. Ancak bu süreçte kullanılan belgelerin büyük bir kısmı hâlâ kağıt tabanlıdır. Bu durum iki temel sorunu beraberinde getirmektedir:

• Kağıt Tabanlı Süreçlerin Verimsizliği: Ticarette kullanılan belgelerin kağıt üzerinde tutulması, dijital çözümlere kıyasla oldukça verimsizdir. Bu durum, zaman kaybına ve yüksek maliyetlere yol açar.

• Dijital Uyumluluk Eksikliği: Ticaret sektöründe kullanılan sistemler genellikle birbiriyle uyumlu değildir. Bu uyumsuzluk, kağıt belgelerin kullanılmasını zorunlu hale getirir ve dijitalleşme sürecini yavaşlatır.

• Belgenin Orijinalliğini Garanti Etme: Belgenin sahte olmadığını doğrular.
• Belgenin Kaynağını Doğrulama: Belgenin kim tarafından düzenlendiğini tespit eder.

Bu belgeler, yasal olarak bir tarafın yükümlülüklerini başka bir tarafa devretme yeteneğine sahiptir. TradeTrust, bu belgeler için değiştirilemez tokenler (NFT) kullanarak güvenli bir şekilde devredilebilirlik sağlar.

TradeTrust, ticaret belgelerinin dijitalleştirilmesine yönelik çok yönlü bir yaklaşımı haritalayan 4 ana bileşen üzerine inşa edilmiştir:

Hukuki Uyum (Legal Harmonisation): İlk bileşen, elektronik devredilebilir belgelerin farklı yargı bölgelerinde tutarlı bir şekilde tanınmasını ve işlenmesini sağlamayı amaçlayan hukuki uyumdur. Bu, elektronik bir belgenin sınırları aşarken ticaret taraflarının ihtiyaç duyduğu şekilde yasal hakları devretme yeteneğini koruması açısından kritik öneme sahiptir.

Bu alandaki küresel standart, 2017 yılında Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu (UNCITRAL) tarafından yayımlanan Elektronik Devredilebilir Kayıtlar Model Kanunu (Model Law on Electronic Transferable Records - MLETR) ile belirlenmiştir. Daha fazla ülke bu kanunu veya eşdeğerini kendi yasalarına dahil ettikçe, elektronik devredilebilir belgelerin tanınması ve işlenmesi konusunda daha fazla tutarlılık sağlanacaktır.

MLETR, özellikle işlevsel eşdeğerlik (functional equivalence) ilkesine dayanmaktadır. Bu ilke, kağıt formda elde edilen hedeflerin elektronik ortamda da aynı şekilde gerçekleştirilmesini içerir. Bu yaklaşım, kağıt tabanlı gerekliliklerin tamamen kaldırılmasını veya bu gerekliliklerin altında yatan yasal kavramların bozulmasını gerektirmeden, elektronik işlemlerin mevcut yasalara uygun olarak uygulanmasını sağlar.

Uluslararası Standartlara Uyumlu Teknolojik Yöntemler: TradeTrust çerçevesinde kullanılan teknolojik yöntemler, tarafsız, açık ve erişilebilir uluslararası standartlara uyumlu hale getirilmekte ve teşvik edilmektedir. Bu, özellikle teknoloji endüstrisinin gönüllü olarak benimsemesi açısından kritik bir öneme sahiptir.

Akreditasyon Çerçevesi (Accreditation Framework): Üçüncü bileşen, MLETR kapsamında bir seçenek olarak sunulan bir akreditasyon çerçevesidir. Bu çerçeve, ETR’leri (Elektronik Devredilebilir Kayıtlar) yöneten bir sistemin MLETR gerekliliklerini yerine getirdiğini önceden belirlemek için bir denetim organı, akreditasyon kurumu veya gönüllü bir program tarafından yapılan bir beyanın varlığını içerir.

OpenAttestation Yazılım Çerçevesi: TradeTrust, Singapur’un geliştirdiği OpenAttestation yazılım çerçevesine dayanır. Bu açık kaynaklı yazılım, ticaret belgelerinin taşınabilirliğini ve doğrulanabilirliğini sağlar. Kullanıcılar, bu yazılımı sistemlerine kolayca entegre ederek “TradeTrust-uyumlu” hale gelebilir.

TradeTrust, UNCEFACT tarafından yayımlanan "eDATA Verifiable Credentials for Cross Border Trade" başlıklı teknik raporda ele alınan dijital veri değişim modellerine dayanmaktadır. Bu iş birliği, ticaret belgelerinin taşınabilirliğini ve doğrulanabilirliğini artırmak için uluslararası standartların benimsenmesini teşvik etmektedir.

Singapur, TradeTrust ile uluslararası ticaretin dijitalleşmesinde lider bir rol üstlenmektedir. Bu girişim, ticaret süreçlerini daha verimli, güvenilir ve şeffaf hale getirerek küresel ticaretin dönüşümüne katkıda bulunmaktadır. TradeTrust’ın temel hedefleri şunlardır:

• Kağıtsız Ticaret: Kağıt tabanlı süreçlerin yerini dijital çözümlerle doldurmak.
• Dijital Uyumluluk: Ticaret platformları arasında birlikte çalışabilirliği sağlamak.
• Hukuki Uyum: Elektronik belgelerin sınır ötesi ticarette yasal olarak tanınmasını sağlamak.

TradeTrust, Singapur’un dijital ticaret dönüşümünde önemli bir kilometre taşıdır. IMDA’nın liderliğinde geliştirilen bu girişim, uluslararası ticaretin dijitalleşmesini hızlandırarak, ticaret süreçlerini daha verimli, güvenilir ve sürdürülebilir hale getirmeyi amaçlamaktadır.

TradeTrust, yalnızca Singapur için değil, küresel ticaret ekosistemi için de bir model oluşturarak, dijital ticaretin geleceğini şekillendirmektedir. Kağıtsız ticaret, dijital uyumluluk ve hukuki reformlar, bu dönüşümün temel taşlarıdır.