01.12.2023
Peşin Ödeme (Advance Payment): Avantajları, Riskleri ve Kullanım Alanları
Peşin ödeme, uluslararası ticarette kullanılan ödeme yöntemlerinden biridir ve özellikle ithalatçı açısından en riskli ödeme şekli olarak kabul edilir. İthalatçı firma, peşin ödemeyi gerçekleştirirken malları gümrükten çekebilecek durumda değildir ve malın mülkiyetini gösteren yükleme belgelerinin asılları (vesaik) henüz eline geçmemiştir.
Peşin ödeme gerçekleştirilirken, ödemeye konu mallar;
- Henüz üretilmeye başlanmamış olabilir
- Fabrikada üretim aşamasında olabilir
- İhracatçının deposunda olabilir
- Yüklenmiş ve yolda olabilir
- İthalatçının ülke gümrüklerine ulaşmış olabilir
Peşin ödeme yönteminde, ihracatçı firma mal bedelini almadan vesaik asıllarını ithalatçı firmaya göndermez, teslim etmez veya ettirmez. Vesaik asılları, araya bankalar girmeksizin, ihracatçı ve ithalatçı arasında tercih edilen herhangi bir yöntemle el değiştirir (örneğin, kurye ile doğrudan ithalatçıya gönderme, elden teslim veya nakliyeci aracılığıyla gönderme gibi).
Peşin ödeme yönteminde, bankalar yalnızca ödemeye aracılık ederek taraflara bankacılık hizmeti sunar. Vesaik asıllarının ihracatçı ve ithalatçı arasında el değiştirmesi sürecine bankalar dahil olmaz.
Peşin Ödeme Yönteminin Kullanım Alanları
Peşin ödeme yöntemi, uluslararası ticarette genellikle şu durumlarda tercih edilir:
- Talebin yüksek olduğu ürünler: Satıcının tekelinde bulunan veya talebin yüksek olduğu malların satışında.
- Güvenilir ticari ilişkiler: Uzun yıllara dayalı ticari ilişki içerisinde olan alıcı ve satıcılar arasında.
- Satıcı ile uzun vadeli iş ilişkisi kurma isteği: Alıcının, satıcı ile güvene dayalı bir ilişki kurmak istemesi durumunda.
- Zorunlu ihtiyaçlar: Alıcının, satın alacağı mal veya hizmete mutlaka ihtiyaç duyması halinde.
- Satıcının pazarlık gücü: Satıcının pazarlık gücünün yüksek olduğu ve ülke riskinin düşük olduğu durumlarda.
- Finansman ihtiyacı: Satıcının, malı üretebilmek için finansman desteğine ihtiyaç duyması ve alıcının da bu mala ihtiyaç duyması durumunda.
- Yüksek ülke riski: Alıcının ülke riskinin yüksek olduğu ve satıcının pazarlık gücüne sahip olduğu durumlarda.
- Düşük kredibilite: Alıcının kredibilitesinin düşük olduğu durumlarda.
İthalatçı Açısından Avantajları
- Peşin ödeme indirimi: İthalatçı, peşin ödeme yaparak genellikle fiyat avantajı elde edebilir.
İthalatçı Açısından Riskleri
- En riskli ödeme yöntemi: İhracatçı firmanın malları yüklememe riski her zaman vardır.
- Kalite ve zamanlama sorunları: Mallar yüklenmiş olsa bile istenilen kalitede olmayabilir veya yükleme zamanında gerçekleşmeyebilir.
- Bankaların sorumluluğu yoktur: Bankalar, malların yüklenmemesi veya mal bedelinin iade edilmemesi durumunda sorumluluk almaz. Bu durumda ithalatçının tek muhatabı ihracatçı firmadır.
İhracatçı Açısından Avantajları
- Ödenmeme riski yoktur: İhracatçı açısından en güvenli ödeme yöntemidir.
- Ülke ve alıcı riski alınmaz: İhracatçı, alıcı firmanın veya alıcının bulunduğu ülkenin risklerini üstlenmez.
- Ön finansman sağlar: İhracatçı, peşin ödeme ile üretim veya operasyon için finansman elde eder.
İhracatçı Açısından Riskler
Pazar kaybı riski: İhracatçı, peşin ödeme konusunda ısrarcı olduğunda alıcıyı veya pazarı kaybedebilir.
Peşin ödeme yöntemi, ihracatçı için en güvenli ödeme şekli olmasına rağmen, ithalatçı açısından ciddi riskler barındırır. Bu nedenle, taraflar arasında güvene dayalı bir ilişki olması veya ticari koşulların bu yöntemi zorunlu kılması durumunda tercih edilir.