Uluslararası Ticarette Mal Alım Satım Sözleşmelerinin Önemi
Mal alım satım sözleşmeleri, ithalatçı ve ihracatçı arasındaki ticari ilişkinin temelini oluşturan, tarafların hak ve yükümlülüklerini düzenleyen en önemli belgedir. Pazarlık sürecinin tamamlanmasının ardından, sözleşmenin hazırlanması, ticaretin sorunsuz bir şekilde gerçekleşmesi ve olası anlaşmazlıkların önlenmesi açısından kritik bir aşamadır.
Mal Alım Satım Sözleşmesinin Tanımı ve Önemi
Bir mal alım satım sözleşmesi, en basit haliyle şu taahhütleri içerir:
- Satıcı: Malları, anlaşmaya varılan şartlarda üretip ve/veya ürettirip teslim edeceğini taahhüt eder.
- Alıcı: Malların bedelini, sözleşmede belirlenen şekilde ve sürede ödeyeceğini taahhüt eder.
Sözleşme, tarafların haklarını korumak ve ticaretin her aşamasında ortaya çıkabilecek riskleri en aza indirmek için hazırlanır. İyi hazırlanmış bir sözleşme, uyuşmazlık durumunda haklılığın ispatı açısından büyük önem taşır.
Sözleşme Hazırlık Süreci
Mal alım satım sözleşmesinin hazırlanması, satıcı açısından zaman alıcı bir süreçtir ve birden fazla bölümün ortak çalışmasını gerektirir. Bu süreçte:
Satış ve Üretim/Tedarik Bölümü: Potansiyel teslimat tarihlerini ve fiyatları belirler.
Dış Ticaret Bölümü: İthalatçının gümrük işlemleri için ihtiyaç duyacağı belgelerin düzenlenip düzenlenemeyeceğini değerlendirir.
Risk/Kredi Kontrol Bölümü: Risklerin nasıl yönetileceğini analiz eder ve en uygun ödeme şeklini belirler. Yeni bir alıcı ile çalışılacaksa, müşterinin kredi durumu ve raporları incelenir.
Hukuk Bölümü: Sözleşmenin hangi ülke hukukuna tabi olacağı ve yerel hukuka uygunluğu değerlendirilir.
Sözleşmenin Hukuki Geçerliliği
Herhangi bir uyuşmazlık durumunda hukuki yollara başvurulduğunda, iyi hazırlanmış bir sözleşme, haklılığın ispatı açısından büyük önem taşır. Bu nedenle, pazarlık sürecinde ortaya çıkan en kritik sorulardan biri, sözleşmenin hangi ülke hukukuna tabi olacağıdır.
Bunun nedeni, yerel hukukların duruma bağlı olarak avantaj ve dezavantajlar barındırmasının yanı sıra ülkeden ülkeye farklılık göstermesidir. Aynı şartlarda mahkemeye intikal eden bir olayda, çıkacak sonucun ülkeden ülkeye değişiklik gösterebilmesi bu durumu daha da önemli hale getirmektedir.
Örneğin, İngiliz hukukuna göre bir sözleşmenin geçerli olabilmesi için taraflar arasında karşılıklı menfaat sağlayan bir içerik bulunması gerekir. Buna karşın, Fransız hukukunda taraflarca iyi niyetle imzalanmış her anlaşma sözleşme olarak kabul edilir.
Bu nedenle, her durumda sözleşme imzalanmadan önce karşı tarafın yerel hukuku ve/veya sözleşmenin tabi olduğu ülke hukuk kuralları dikkate alınmalı, ayrıca mutlaka bir hukuk görüşü alındıktan sonra sözleşme imzalanmalıdır.
ICC (Milletlerarası Ticaret Odası) Sözleşme Örnekleri
- Kısa ve öz: Gereksiz detaylardan kaçınılır.
- Adil ve dengeli: Tüm taraflar için eşit hak ve yükümlülükler içerir.
- Netlik: Tarafların hak ve yükümlülüklerini kapsamlı bir şekilde tanımlar.
- ICC Model International Sale Contract
- ICC Model Contract on Distributorship, 2016 Edition
- ICC Model Selective Distributorship Contract
- ICC Model Contract: International Consulting Services: Expanding Into a New Market
- ICC Model Turnkey Contract for Major Projects
- ICC Legal Handbook on Global Sourcing Contracts
- ICC Model International Transfer of Technology Contract
- ICC Model Subcontract
- Drafting and Negotiating International Commercial Contracts (A Practical Guide)
- ICC Model Contract Commercial Agency, 2015 Edition
- ICC Model Contract Occasional Intermediary (Non-circumvention and Non-disclosure), 2015 Edition
- ICC Model Contract "Consortium Agreement" 2016 Edition
- Hardship and Force Majeure in International Commercial Contracts
Mal Alım Satım Sözleşmelerinde Yer Alması Gereken Unsurlar
Bir mal alım satım sözleşmesinde aşağıdaki hususların açıkça belirtilmesi önerilir. Bu unsurlar, ticaretin herhangi bir aşamasında ortaya çıkabilecek anlaşmazlık durumlarında hukuki yollara başvurulduğunda haklılığın ispatı açısından büyük önem taşır:
- Malın/hizmetin tanımı, miktarı, kalitesi,
- Sözleşme konusu mal/hizmetin birim fiyatı ve toplam tutarı
- Ödeme şekli,
- Teslim şekli,
- Yükleme tarihleri,
- Malın yükleneceği ve teslim edileceği yer,
- Anlaşmazlık halinde hangi ülke hukukunun ve hangi mahkemelerin dava için yetkili olacağı,
- Hangi belgelerin hazırlanacağı,
- Herhangi bir sertifika (Inspection Certificate vb…) düzenlenip düzenlenmeyeceği, kim tarafından düzenleneceği,
- Alıcı ve satıcının risklerinin başladığı noktalar,
- Çıkış ve giriş gümrük işlemlerinin hangi tarafça yapılacağı,
- Sigorta sorumluğunun hangi tarafa ait olduğu
- Taşımacının ismi
- Sözleşme iptal şartları
- Malların zamanında yüklenmemesi durumunda yükümlülükler ve ceza-i yaptırımlar
- Malların anlaşmaya varılan kalitede çıkmaması durumunda yükümlülükler ve cezai yaptırımlar