Dış Ticarette Anlaşmazlıkların Çözümü İçin Alternatif Yöntemler
Uluslararası ticarette karşılaşılabilecek anlaşmazlıkların çözümü için izlenecek yol ve seçilecek yöntem konusunda karar verilirken, taraflar için en önemli etkenler genellikle zaman ve maliyet olarak ön plana çıkar. Sorunların yargı aracılığı ile çözülmesi yani bir anlaşmazlık durumunda mahkemeye başvurulması hepimizin bildiği ve kullandığı hak arama araçlarından birisidir.
Ancak anlaşmazlıkların mahkeme aracılığıyla çözüme bağlanması zaman alan ve aynı zamanda giderek daha da masraflı hale gelen geleneksel bir yöntemdir. Özellikle uluslararası ticarette taraflar anlaşmazlıkların çözümü için mahkemeye gitmek yerine alternatif çözüm yöntemlerine yönelmektedirler. Bu çözüm yöntemleri müzakere, arabuluculuk ve tahkimdir.
Müzakere
Geçmişi insanlık tarihi kadar eski olan bir yöntemdir. Taraflar anlaşmazlığı kendi aralarında müzakere ederek çözmeye çalışırlar. Anlaşmazlıkların çözümü için kullanılabilecek en barışçıl ve dostane yöntemdir. Müzakerelerde avukat veya temsilci bulundurulması zorunluluğu yoktur ancak bulundurulmasının tarafların lehine olabileceği durumlar da söz konusudur. Uzlaşmada tarafsız bir üçüncü kişi taraflara yardımcı olabilir ancak her durumda resmi olmayan bir uygulamadır.
Arabuluculuk
Müzakere yöntemi ile karşılaştırıldığında daha etkili bir yöntemdir. Anlaşmazlığın çözümü için sürece tarafsız bir üçüncü kişi (arabulucu) dâhil olur. Arabulucu, uyuşmazlığın çözümü için taraflarla bir araya gelerek ortak bir çözüm yolu bulmaya çalışır. Arabulucunun görevi anlaşmazlık konularını ve çözüm seçeneklerini görüşmek ve müzakere etmek için taraflara yardımcı olmaktır.
Milletlerarası Ticaret Odası’nın Arabuluculuk ile ilgili yayımladığı kurallar 1 Ocak 2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu kurallar, taraflara uyuşmazlıkların çözümünde yardımcı olması için tarafsız bir üçüncü kişinin (Arabulucu) atanmasını düzenler.
Tahkim
Uluslararası ticaret işlemlerinde ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkların çözümü için kullanılan yaygın yöntemlerden birisidir.
Uyuşmazlık, bir hakem veya hakem kurulu tarafından ulusal mahkemeler dışında çözülmeye çalışılır. Tahkim uyuşmazlıkların çözümünde isteğe bağlı bir yöntemdir. Dolayısıyla taraflar aralarında uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözülebileceği yönünde yazılı bir anlaşma yaptıkları takdirde tahkim yolunu seçebilirler.
Uluslararası tahkim kuruluşlarına örnek olarak aşağıdaki kurumlar gösterilebilir:
- Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) Tahkim
- UNCITRAL Tahkim
- Londra Tahkim Divanı (LCA)
- Amerikan Tahkim Birliği