AfCFTA - Afrika Kıtası Serbest Ticaret Bölgesi Anlaşması

Afrika Kıtası Serbest Ticaret Bölgesi (AfCFTA), 21 Mart 2018'de Afrika kıtasındaki neredeyse tüm ülkelerin imzaladığı ve Ocak 2021'de yürürlüğe giren, taraf olan ülke sayısı bakımından dünyanın en büyük serbest ticaret alanını oluşturan bir anlaşmadır. Bu anlaşma, Afrika kıtasında ekonomik entegrasyonu güçlendirmek, ticareti kolaylaştırmak ve yoksulluğu azaltmak için önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.

AfCFTA, 55 Afrika ülkesini kapsayarak 1,3 milyar insanı ve toplamda 3,4 trilyon USD değerinde birleşik gayri safi yurtiçi hasılayı (GSYİH) birbirine bağlamaktadır. Anlaşmanın temel hedefleri şunlardır:

• Tarifelerin Kaldırılması: Ticarete konu malların yaklaşık %90’ı için tarifelerin kaldırılması.
• Hizmet Ticareti: Hizmet ticaretinin aşamalı olarak serbestleştirilmesi.
• Tarife Dışı Engellerin Azaltılması: Tarife dışı engellerin en aza indirilmesi.
• Bölgesel Ticaretin Artırılması: Tek bir büyük Afrika pazarı oluşturarak ticaret yoluyla ekonomik büyümeyi teşvik etmek.
• Küresel Rekabet: Afrika ülkelerinin küresel ekonomiye daha rekabetçi bir şekilde entegre olmasını sağlamak.

Yoksulluğun Azaltılması

Dünya Bankası’nın raporuna göre, AfCFTA’nın uygulanmasıyla birlikte 2035 yılına kadar:

• 30 milyon kişi aşırı yoksulluktan,
• 68 milyon kişi orta düzeyde yoksulluktan kurtulabilir.

Bu, kıtanın ekonomik kalkınması ve yaşam standartlarının iyileştirilmesi açısından büyük bir fırsat sunmaktadır.

Ticaretin Artışı

AfCFTA’nın, özellikle imalat sektöründe bölge içi ticareti önemli ölçüde artırması beklenmektedir:

• Toplam ihracat hacmi: 2035 yılına kadar mevcut rakamlara kıyasla yaklaşık %29 artış gösterecek.
• Kıta içi ihracat: %81’in üzerinde artış.
• Afrika dışı ihracat: %19 artış.

İmalat Sektöründe Kazanımlar

• Afrika içi ticarette: İmalata dayalı ihracatın %110 artması bekleniyor.
• Afrika dışına ticarette: İmalata dayalı ihracatın %46 artması bekleniyor.
• Toplamda: İmalat sektöründe %62’lik bir artışla en büyük kazanç sağlanacak.

Tarım ve Hizmet Ticareti

Tarım sektörü:

• Afrika içi ticarette %49,
• Afrika dışı ticarette %10 artış bekleniyor.

Hizmet ticareti:

• Afrika içi ticarette %14,
• Afrika dışı ticarette %14 oranında daha küçük kazanımlar öngörülüyor.

Bölgesel Ticaretin Güçlenmesi

AfCFTA, Afrika ülkelerinin ihracatlarını çeşitlendirmelerine, büyümelerini hızlandırmalarına ve doğrudan yabancı yatırım çekmelerine yardımcı olabilir. Özellikle Mısır, Kamerun, Gana, Fas ve Tunus gibi ülkelerin AfCFTA ortaklarına yaptığı ihracatın iki veya üç katına çıkması beklenmektedir.

Tarife Dışı Engellerin Azaltılması

UNCTAD’ın 2021 tarihli raporuna göre, mevcut tarife koşullarında Afrika’daki kullanılmayan ihracat potansiyeli yaklaşık 21,9 milyar USD’dir. Bu potansiyelin üçte birinden fazlası (8,6 milyar USD) tarife dışı engellerden kaynaklanmaktadır. AfCFTA, bu engelleri azaltarak ticaretin önündeki önemli bir bariyeri kaldırmayı hedeflemektedir.

Pandemi Sonrası Ekonomik İyileşme

AfCFTA, pandemi sonrası ekonomik toparlanma için kritik bir rol oynayabilir. Kısa vadede ticaret maliyetlerini düşürerek bölgesel ticaret ve değer zincirlerini desteklemesi, uzun vadede ise entegrasyon ve büyümeyi artırıcı reformlar için bir yol sağlaması beklenmektedir.

AfCFTA’nın başarılı bir şekilde uygulanması, Afrika kıtasının ekonomik kalkınması için büyük bir fırsat sunmaktadır. Anlaşmanın etkili bir şekilde hayata geçirilmesi, şu alanlarda önemli kazanımlar sağlayabilir:

• Ticaretin Kolaylaştırılması: Tarifelerin kaldırılması ve tarife dışı engellerin azaltılması, ticaretin daha hızlı ve düşük maliyetle gerçekleşmesini sağlayacaktır.
• Ekonomik Çeşitlenme: Afrika ülkeleri, ihracatlarını çeşitlendirerek küresel ekonomide daha rekabetçi hale gelebilir.
• Doğrudan Yabancı Yatırım (DYY): Geniş bir bölgesel pazarın oluşturulması, Afrika ülkelerine daha fazla yabancı yatırım çekebilir.
• İstihdam ve Üretkenlik: Ticaretin artması, üretkenliği artıracak ve istihdam yaratacak reformlar için itici güç olacaktır.
• Sürdürülebilir Kalkınma: AfCFTA, kıtanın sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmasına katkıda bulunabilir

AfCFTA’nın başarılı bir şekilde uygulanması için bazı zorlukların aşılması gerekmektedir:

• Altyapı Eksiklikleri: Ticaretin kolaylaştırılması için ulaşım, lojistik ve iletişim altyapısının geliştirilmesi gerekmektedir.
• Tarife Dışı Engeller: Tarife dışı engellerin azaltılması için daha fazla düzenleyici reform yapılması gereklidir.
• Siyasi ve Ekonomik Uyum: Taraf ülkeler arasında siyasi ve ekonomik uyumun sağlanması önemlidir.
• Kapasite Geliştirme: Özellikle gelişmekte olan ülkelerde ticaretin artırılması için kurumsal kapasitenin geliştirilmesi gerekmektedir.