Afrika Kıtası Serbest Ticaret Bölgesi – AfCFTA

Anlaşmaya dahil olan ülkeler; ticarete konu malların yaklaşık %90’ı için tarifeleri kaldırmayı, hizmet ticaretini aşamalı olarak serbestleştirmeyi ve tarife dışı engelleri en aza indirerek tek bir büyük Afrika pazarı yaratmayı ve ticaret yoluyla gayri safi yurtiçi hasıla büyümesini teşvik etmeyi kabul ettiler.

Dünya Bankası’nın konu ile ilgili araştırma raporuna göre; anlaşmanın uygulanmasıyla birlikte, 2035 yılına kadar ilave 30 milyon kişinin aşırı yoksulluktan ve 68 milyon kişinin orta düzeyde yoksulluktan kurtulması öngörülüyor. Afrika ekonomileri pandeminin sonuçları ile baş etmeye çalışırken, AfCFTA uzun vadeli reform ve entegrasyon için bir ivme sağlayabilir.

Geniş AfCFTA bölgesel pazarının oluşturulması, Afrika ülkelerinin ihracatlarını çeşitlendirmelerine, büyümelerini hızlandırmalarına ve doğrudan yabancı yatırım çekmelerine yardımcı olabilir. Bu bağlamda, AfCFTA’nın başarılı bir şekilde uygulanması önem kazanıyor.

Anlaşma kısa vadede, ticaret maliyetlerinin düşürülmesi yoluyla bölgesel ticaret ve değer zincirlerini destekleyerek pandeminin ekonomik büyüme üzerindeki olumsuz etkilerini hafifletmeye yardımcı olacaktır. Uzun vadede ise entegrasyon ve büyümeyi artırıcı reformlar için bir yol sağlayarak ülkelerin beklentilerini sabitlemesine olanak sağlayacaktır.

Afrika ülkeleri son yıllarda yaşam standartlarının yükseltilmesi ve yoksulluğun azaltılması konularında önemli ilerlemeler kaydetmiş olsa da; bu gelişmelerin yanında ticaretin artması üretkenliği artıracak ve istihdam yaratacak reformlar için itici güç sağlayacaktır.

AfCFTA’nın kapsamı oldukça geniş. Temel olarak taraf ülkeler arasındaki tarifelerin azaltılmasını, ticaretin kolaylaştırılmasını, sıhhi standartlar getirilmesini ve ticaretin önündeki teknik engellerin kaldırılması gibi düzenleyici önlemleri kapsıyor.

UNCTAD’ın 2021 tarihli Afrika’da Ekonomik Kalkınma Raporuna göre mevcut tarife koşullarında, bölgedeki kullanılmayan ihracat potansiyeli yaklaşık 21,9 milyar USD. Söz konusu potansiyelin üçte birinden fazlası (8,6 milyar dolar) mevcut ticareti engelleyen tarife dışı engellerle ilgili.

AfCFTA’nın Afrika ticaretini, özellikle imalatta bölge içi ticareti önemli ölçüde arttırması bekleniyor. Toplam ihracat hacminin, 2035 yılına kadar mevcut rakamlara kıyasla yaklaşık %29 artacağı tahmin ediliyor. Kıta içi ihracatın %81’in üzerinde, Afrika dışı ülkelere yapılan ihracatın ise %19 artması ön görülüyor.

AfCFTA ortaklarına yapılan Intra AfCFTA ihracatının, özellikle Mısır, Kamerun, Gana, Fas ve Tunus için hızlı bir şekilde artacağı ve mevcut duruma göre iki veya üçe katlanacağı tahmin ediliyor. AfCFTA ile birlikte imalata dayalı ihracatın; Afrika içi ticarette %110 ve Afrika dışına yapılan ihracatta %46 artışla toplamda %62’lik artış ile en fazla kazancı elde edecek sektör olması bekleniyor.

Tarımda ise daha küçük kazanımlar bekleniyor. Tarımda Afrika içi ticaret için %49 ve Afrika dışı ticaret için %10’luk bir artış olacağı tahmin ediliyor.

Hizmet ticaretinde ise Afrika ülkeleri arasında %14 ve Afrika dışındaki ülkelere %14 oranında daha küçük oranlarda kazanımlar olacağı ön görülüyor.