Tarife Dışı Tedbirler ve İklim Eylemi: COP28’in Gündemi
UNCTAD Çalışması: Ticaret ve İklim Taahhütleri Arasındaki Bağlantı
UNCTAD, üye devletlerin NDC'lerinde öngörülen iklim taahhütlerinin ticaret politikalarıyla bağlantısını değerlendirmek üzere bir çalışma yürütmüştür. Bu çalışma, gelişmekte olan 60 ülkenin NDC'lerinde yer alan ticaretle ilgili önlemleri haritalandırmış ve bu önlemleri iklim değişikliği etkisini azaltma hedeflerine göre sınıflandırmıştır. Çalışma, ticaret politikalarının iklim eylemi üzerindeki etkisini anlamak için önemli bir referans noktası sunmaktadır.
Çalışmada Kullanılan Kriterler
UNCTAD, NDC'leri değerlendirirken şu kriterleri göz önünde bulundurmuştur:
- Bölgesel temsil: Afrika, Asya-Pasifik, Latin Amerika, Karayipler ve Orta Doğu ülkeleri.
- Gelir düzeyi: Yüksek, orta ve düşük gelirli ülkeler.
- En Az Gelişmiş Ülkeler (LDCs): Ekonomik ve çevresel kırılganlıkları yüksek ülkeler.
- Emtiaya bağımlı ülkeler: Ekonomisi büyük ölçüde emtia ihracatına dayalı ülkeler.
- Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletleri (SIDS): İklim değişikliğinden en çok etkilenen ada ülkeleri.
- Karayla çevrili ülkeler: Deniz ticaretine erişimi olmayan ülkeler.
Çalışma, 30 Eylül 2023 itibarıyla güncellenmiş veya yeni sunulan NDC'leri incelemiş ve ticaretle ilgili tedbirleri nitel bir analizle değerlendirmiştir.
Ticaretle İlgili Tedbirlerin Sınıflandırılması
UNCTAD çalışması, ticaretle ilgili tedbirleri iki ana gruba ayırmıştır:
Dolaylı Ticaret Tedbirleri
Bu tedbirler, ticaretle doğrudan bağlantılı olmamakla birlikte, çevresel sürdürülebilirliği ve ekonomik çeşitlendirmeyi teşvik ederek ticareti dolaylı olarak etkiler. Başlıca hedefleri şunlardır:
- Yenilenebilir enerji üretiminin artırılması: Güneş panelleri ve rüzgar türbinleri gibi yenilenebilir enerji ekipmanlarının ithalatını artırabilir.
- Ekonomik çeşitlendirme: Sanayi politikalarının yeşillendirilmesi ve karbon yoğun sektörlerin dönüştürülmesi.
- Yeşil tedarik zincirlerinin oluşturulması: Sera gazı emisyonlarını azaltmayı ve sürdürülebilirliği artırmayı hedefler.
Bu tedbirler, başarılı bir şekilde uygulandığında, çevresel açıdan tercih edilebilir malların ve sürdürülebilir hizmetlerin ticaretinde artışa yol açabilir.
Doğrudan Ticaret Tedbirleri
Bu tedbirler, ticari faaliyetleri düzenlemek veya piyasa teşvikleri oluşturmak yoluyla ticareti doğrudan etkiler. Örnekler:
- Teknik düzenlemeler: Ürün standartları ve etiketleme gereklilikleri.
- Karbon piyasasına dayalı tedbirler: Karbon fiyatlandırması ve arazi kullanımıyla bağlantılı projeler.
- Kamu alımları: Çevresel standartlara uygun ürünlerin tercih edilmesi.
- Tarifeler ve sübvansiyonlar: Çevre dostu ürünlerin ithalatını teşvik eden veya karbon yoğun ürünleri caydıran politikalar.
- Vergi avantajları: Yeşil teknolojilere yönelik yatırımları teşvik eden vergi indirimleri.
Ticaretle İlgili Tedbirlerin Örnekleri
UNCTAD çalışması, ticaretle ilgili 680 tedbir tespit etmiştir. Bu tedbirler arasında şunlar öne çıkmaktadır:
- Yenilenebilir enerji kaynaklarının teşviki: Güneş ve rüzgar enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını artırmayı hedefleyen politikalar.
- Yeşil endüstriyel kalkınma: Karbonsuzlaştırma çabalarını destekleyen sanayi politikaları.
- Enerji verimliliği: Enerji tüketimini azaltmayı ve verimliliği artırmayı amaçlayan düzenlemeler.
- Karbon fiyatlandırması: Karbon emisyonlarını azaltmak için ithalat ve ihracat üzerinde fiyatlandırma mekanizmaları.
COP28 ve Ticaret Politikalarının Rolü
COP28, iklim değişikliğiyle mücadelede ticaret politikalarının rolünü tartışmak için önemli bir platform sunmaktadır. Ticaret politikaları, çevresel sürdürülebilirliği teşvik etmek ve Paris Anlaşması hedeflerine ulaşmak için güçlü bir araç olabilir. Özellikle gelişmekte olan ülkeler için, ticaret politikalarının iklim eylemiyle uyumlu hale getirilmesi, ekonomik büyüme ve çevresel koruma arasında bir denge kurmayı mümkün kılabilir.
Ticaret Politikalarının İklim Eylemine Katkısı
- Yeşil teknolojilerin yaygınlaştırılması: Ticaret politikaları, yenilenebilir enerji ekipmanlarının ithalatını kolaylaştırarak yeşil teknolojilerin benimsenmesini hızlandırabilir.
- Karbon yoğun sektörlerin dönüşümü: Teknik düzenlemeler ve karbon fiyatlandırması gibi tedbirler, karbon yoğun sektörlerin karbonsuzlaştırılmasını teşvik edebilir.
- Sürdürülebilir tedarik zincirleri: Ticaret politikaları, çevresel standartlara uygun tedarik zincirlerinin oluşturulmasını destekleyebilir.
COP28, iklim değişikliğiyle mücadelede ticaret politikalarının önemini vurgulamak için kritik bir fırsat sunmaktadır. UNCTAD'ın çalışmaları, ticaret politikalarının iklim eylemiyle nasıl uyumlu hale getirilebileceğini ve bu politikaların Paris Anlaşması hedeflerine ulaşmada nasıl bir rol oynayabileceğini göstermektedir. Ticaretle ilgili tedbirlerin etkili bir şekilde uygulanması, hem çevresel sürdürülebilirliği artırabilir hem de ekonomik büyümeyi destekleyebilir.