Akreditiflerin Sözleşmelerden Bağımsızlık İlkesi
Akreditif, ithalatçıyı ödeme yaptığı halde malların yüklenmemesi ya da hizmeti alamama riskine, ihracatçıyı ise malları yüklediği ya da hizmeti verdiği halde ödemesini alamaması riskine karşı aynı anda güvence altına alan bir dış ticaret ödeme şeklidir.
Akreditif, temel ve geniş anlamda şu şekilde tanımlanabilir:
"İthalatçı (Amir) ve ihracatçı (Lehtar) arasında belirlenen ve akreditif metninin içeriğini oluşturan şartların ihracatçı tarafından yerine getirilmesi koşuluyla, ithalatçının bankasının (Amir Banka) ihracatçıya karşı kesin ödeme taahhüdünü içeren bir anlaşma."
Daha detaylı bir şekilde ifade edildiğinde, akreditif:
''Akreditif şartlarında talep edilen belgelerin (vesaik), UCP 600 kurallarına ve akreditif şartlarına uygun olarak, belirlenen süreler içerisinde ihracatçı firma (Lehtar) tarafından akreditifi açan bankaya (Amir Banka) eksiksiz ve istenen sayıda ibraz edilmesi durumunda (Uygun İbraz), akreditifi açan bankanın ihracatçı firmaya (Lehtar) karşı geri dönülemez ve kesin ödeme taahhüdünü içeren bir anlaşmadır.''
Ancak, akreditiflerin hukuki doğası ve sözleşmelerle olan ilişkisi, taraflar arasında yanlış anlamalara yol açabilecek karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu bağlamda, akreditiflerin sözleşmeler karşısındaki durumu ve bankaların bu süreçteki rolü büyük önem taşır. Aşağıda, bu konuyla ilgili temel ilkeler ele alınmıştır.
Akreditiflerin Sözleşmelerden Bağımsızlığı
Lehtarın Hakları ve Sözleşme İlişkileri
Bir lehtar, hiçbir durumda bankalar arasında veya amir ile amir banka arasında mevcut olan sözleşme ilişkilerinden yararlanamaz. Bu durum, akreditifin bağımsızlık ilkesinin bir sonucudur. Lehtar, yalnızca akreditifin şartlarına uygun olarak hareket etmekle yükümlüdür ve bankaların kendi aralarındaki veya amirle olan ilişkilerinden doğan haklardan faydalanamaz.
Akreditifin Ayrılmaz Parçası Olarak Sözleşme Belgeleri
Amir, akreditifle ilişkili sözleşmenin kopyalarını, proforma faturayı veya benzer belgeleri akreditifin ayrılmaz bir parçası olarak dahil etmeye çalışabilir. Ancak, bu tür bir girişim, akreditifin bağımsızlık ilkesine aykırıdır ve bankaların tarafsızlığını zedeleyebilir. Bu nedenle, amir bankanın, amiri bu tür bir girişimden vazgeçirmesi gerekir. Bankalar, akreditifin yalnızca kendi şartlarına uygun olarak işlem görmesini sağlamakla yükümlüdür ve sözleşme belgelerinin akreditife dahil edilmesi, bu ilkeyi ihlal edebilir.
Akreditifler, uluslararası ticarette güvenilir bir ödeme yöntemi olarak önemli bir rol oynar. Ancak, akreditiflerin sözleşmelerden bağımsız bir işlem olduğu gerçeği, tarafların bu mekanizmayı doğru anlamasını gerektirir. Bankalar, yalnızca akreditif şartlarına uygun olarak hareket eder ve sözleşme ilişkilerinden bağımsızdır. Bu nedenle, tarafların akreditif düzenlerken bu ilkeleri göz önünde bulundurması, olası uyuşmazlıkların önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.
UCP 600 - Madde 4 - Sözleşmeler Karşısında Akreditifler
a. Doğası itibariyle bir akreditif, dayandırılabileceği satış sözleşmesinden veya diğer bir sözleşmeden ayrı bir işlemdir. Akreditifte her ne şekilde olursa olsun bir sözleşmeye değinilmiş olsa bile bankalar böyle bir sözleşmeyle ilgilenmezler ve onunla bağlı değillerdir. Bu nedenle bir bankanın akreditif altındaki ibrazı karşılama, iştira etme veya diğer her hangi bir yükümlülüğünü yerine getirmesine ilişkin taahhüdü, amirin amir bankayla veya lehdarla olan ilişkilerinden kaynaklanan hak taleplerine veya savunmalarına tabi değildir. Bir lehtar hiçbir durumda bankalar arasında veya amir ile amir banka arasında mevcut sözleşme ilişkilerinden yarar sağlayamaz. b. Amir, akreditifle ilişkili sözleşmenin kopyalarını, proforma faturayı ve buna benzer belgeleri akreditifin ayrılmaz bir parçası olarak akreditife dahil etmek için herhangi bir girişimde bulunduğu takdirde amir bankanın amiri bundan vazgeçirmeye çalışması gerekir.
b. Amir, akreditifle ilişkili sözleşmenin kopyalarını, proforma faturayı ve buna benzer belgeleri akreditifin ayrılmaz bir parçası olarak akreditife dahil etmek için herhangi bir girişimde bulunduğu takdirde amir bankanın amiri bundan vazgeçirmeye çalışması gerekir.