2024'te Küresel Ticareti Etkilemesi Beklenen Faktörler

BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı'nın (UNCTAD) Mart 2024’te yayımlanan son Global Trade Update raporuna göre; küresel ticaret hacminin 2023 yılı boyunca düşüş göstermesinde, gelişmiş ülkelerdeki talep azalması ile Doğu Asya ve Latin Amerika bölgelerinde ticaretin zayıflaması etkili olmuştur.

Diğer taraftan emtia fiyatlarındaki gerileme de 2023 yılında uluslararası ticaret hacminin düşmesinde etkili olmuştur. Buna karşılık, hizmet ticareti 2023'ün büyük bölümünde büyüme göstermiştir. Turizm ve seyahat sektörlerinde güçlü bir toparlanma yaşanmış ve yaklaşık %40 oranında artış kaydedilmiştir.

2023'ün dördüncü çeyreği, önceki çeyreklerde gözlemlenen eğilimlerden önemli ölçüde değişiklik göstermiştir. Hem mal hem de hizmet ticareti bir önceki çeyreğe göre istikrar kazanarak küresel mal ticaretindeki düşüşün ve hizmet ticaretindeki güçlü artış eğiliminin sona erdiğine işaret etmiştir.

Rapora göre 2024 yılı için tahminler daha iyimser. Genel olarak, ılımlı seyreden küresel enflasyon ve iyileşen ekonomik büyüme tahminleri, düşüş eğilimlerinin tersine döneceğine işaret etmektedir. Ayrıca çevre dostu ürünlere yönelik artan talep 2024 yılında ticareti arttırabilir.

Bununla birlikte, 2024 yılı için küresel ticaret görünümünün önemli belirsizlikler içerdiğini de göz önünde bulundurmak gerekmektedir. Süregelen jeopolitik gerilimler, artan nakliye maliyetleri ve birçok ülkede ekonomik faaliyetler üzerinde baskı oluşturan yüksek borç seviyeleri, küresel ticaret üzerinde olumsuz etkiler yaratmaya devam edebilir.

Küresel GSYH büyüme tahminleri 2024 yılı için %3 civarında olmakla birlikte, bu tahminler tarihsel ortalamaların altında kalmaktadır. Ayrıca, önümüzdeki yıl için öngörülen ekonomik tablo açısından ülkeler ve bölgeler arasında önemli farklılıklar devam etmektedir. Bu tür farklılıkların ticaret modellerini etkilemesi düşünülmektedir.

Son birkaç aydır, Shanghai Containerized Freight Rate Index'indeki güçlü artıştan da anlaşıldığı üzere konteyner taşımacılığına yönelik talep artmaktadır. Benzer şekilde, Baltic Dry Index’i de küresel hammadde talebindeki artışa işaret eden olumlu bir eğilim sergilemiştir.

Devam eden jeopolitik gerilimler ve bölgesel çatışmalar, enerji ve tarım piyasalarındaki dalgalanmayı tekrar tetikleyebilir. Ayrıca, enerji dönüşümü için kritik minerallere erişim sağlanmasının artan öneminin; fiyatları etkilemesi ve bu emtialarda daha fazla piyasa dalgalanmasına yol açması beklenmektedir.

Küresel ticaret, tedarik zincirlerinin ticaret politikalarındaki değişimlere ve jeopolitik gerilimlere verdiği tepkilerden etkilenmektedir. Bazı Doğu Asya ve Latin Amerika ekonomileri, jeopolitik kaygılardan etkilenen tedarik zincirlerine daha fazla entegre olma fırsatları bulabilir.

Yurt içi piyasaların öncelik kazanması ve iklim taahhütlerinin yerine getirilmesinin aciliyeti, hem sanayi hem de ticaret politikalarında değişikliklere yol açmaktadır. Ticareti kısıtlayıcı önlemlerin ve içe dönük sanayi politikalarının kullanılmasının uluslararası ticaretin büyümesini olumsuz etkilemesi beklenmektedir.

Özellikle Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı’nda yaşanan jeopolitik gerilimlerden kaynaklı son gelişmeler tedarik zincirlerinin rotalarında aksamalara neden olmaktadır. Ayrıca, Panama Kanalı'nı besleyen rezervuarlardaki su seviyelerini koruma çabaları nedeniyle, 2024 yılında da geçişlerdeki azalmanın devam etmesi bekleniyor. Bu olaylar nakliye maliyetlerini artırmakta, sefer sürelerini uzatmakta ve tedarik zincirlerini sekteye uğratmaktadır.