2024 İçin Küresel Ticarette Beklentiler

BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı'nın (UNCTAD) Mart 2024 tarihli son Global Trade Update raporuna göre, geçtiğimiz birkaç çeyrekte düşüş yaşayan uluslararası ticaret 2024 yılında toparlanmaya hazırlanıyor.

2023 yılında küresel ticaret, 2022 yılındaki 32 trilyon dolarlık rekor seviyeye kıyasla yaklaşık 1 trilyon dolar değerinde ve %3'lük bir daralma yaşadı. Diğer taraftan, hizmet sektörü bir önceki yıla göre 500 milyar dolar yani %8'lik bir artışla direnç gösterirken, mal ticareti 2022'ye kıyasla 1,3 trilyon dolar yani %5'lik bir düşüş yaşadı.

2023'ün dördüncü çeyreği, hem mal hem de hizmet ticaretinin bir önceki çeyreğe göre istikrar kazanmasıyla önceki çeyreklerden ayrışmıştır. Gelişmekte olan ülkeler, özellikle Afrika, Doğu Asya ve Güney Asya bölgelerindeki ülkeler, bu dönemde ticarette büyüme yaşadı.

Büyük ekonomiler 2023 yılı boyunca mal ticaretinde genel olarak bir düşüş yaşarken, Rusya Federasyonu gibi dış ticaret istatistiklerinde belirgin dalgalanmalar sergileyen bazı istisnalar da ortaya çıkmıştır. 2023'ün sonlarına doğru mal ticareti, Rusya Federasyonu ve Avrupa Birliği'nde gerilemesine rağmen Çin (+%5 ithalat) ve Hindistan (+%5 ihracat) dahil olmak üzere birçok büyük ekonomide büyüme göstermiştir.

2023 yılı boyunca ticaret performansı gelişmekte olan ve gelişmiş ülkeler arasında farklılık göstermiş, ilkinde yaklaşık %4, ikincisinde ise yaklaşık %6'lık bir düşüş yaşanmıştır. Güney-Güney ticareti veya gelişmekte olan ekonomiler arasındaki ticaret yaklaşık %7 ile daha sert bir düşüş göstermiştir. Ancak bu eğilimler 2023'ün son çeyreğinde tersine dönmüş, gelişmekte olan ülkeler ve Güney-Güney ticareti yeniden büyümeye başlarken gelişmiş ülkelerdeki ticaret sabit kalmıştır.

Rusya Federasyonu'nun Avrupa Birliği'ne olan ticari bağımlılığı azalırken Çin'e olan bağımlılığının artmasının da gösterdiği gibi jeopolitik gerilimler ikili ticaret akışlarını etkilemeye devam etmiştir. Ayrıca, Çin ve Amerika Birleşik Devletleri arasındaki ticari karşılıklı bağımlılık 2023 yılında daha da azalmıştır.

Bölgesel olarak, Afrika ekonomileri arasındaki ticaret 2023'te %6 artarak küresel eğilime ayak uydururken, Doğu Asya (-%9) ve Latin Amerika'daki (-%5) bölge içi ticaret küresel ortalamanın gerisinde kalmıştır.

Sektörel düzeyde, ilaç, taşımacılık sektörüyle bağlantılı ekipmanlar (büyük ölçüde geniş gövdeli uçaklara yönelik artan talep nedeniyle) ve özellikle elektrikli araçlara yönelik talebin etkisiyle %14 oranında artış gösteren motorlu taşıtlar gibi istisnalar dışında çoğu sektörde ticaret değerinde düşüş yaşanmıştır.

Buna karşılık, hazır giyim, kimya ve tekstil gibi sektörlerde 2023 yılında önemli düşüşler görülmüştür. Ancak, ticaretin daha da daraldığı hazır giyim hariç çoğu sektör 2023'ün dördüncü çeyreğinde toparlandı.

Hizmetler arasında turizm ve seyahatle ilgili hizmetler, geçen yıla göre neredeyse %40 oranında artarak en güçlü toparlanmayı sergilemiştir.

2024'ün ilk çeyreğine ilişkin mevcut veriler, özellikle ılımlı seyreden küresel enflasyon ve iyileşen ekonomik büyüme tahminleri dikkate alındığında, küresel ticarette iyileşmenin devam edeceğine işaret etmektedir.

Ayrıca, başta elektrikli araçlar olmak üzere çevresel ürünlere yönelik artan talebin bu yıl ticareti desteklemesi bekleniyor.

Bununla birlikte, jeopolitik gerilimler ve tedarik zinciri aksaklıkları, ikili ticaret eğilimlerini etkileyen önemli faktörler olmaya devam ediyor ve bunların yakından takip edilmesi gerekiyor. Özellikle Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı'ndaki güvenlik sorunları ve Panama Kanalı'ndaki su seviyeleri üzerindeki olumsuz iklim etkileri ile bağlantılı olarak nakliye rotalarında meydana gelen aksaklıklar nakliye maliyetlerini artırma, sefer sürelerini uzatma ve tedarik zincirlerini kesintiye uğratma potansiyeli taşımaktadır.